Terta.am-ը զրուցել է Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն խմբակցության նախկին պատգամավոր, ՀՅԴ մամլո դիվանի պատասխանատու Արտաշես Շահբազյանի հետ` Դաշնակցության անդամների տարբեր պաշտոններ ստանալու և այլ հարցերի շուրջ:
-Պարոն Շահբազյան, դաշնակցականների դիվանագիտական պաշտոնների նշանակմամբ, ինչպես և այսօր` ՀՅԴ քվոտայով գյուղատնտեսության նախկին նախարարին Արարատի մարզպետ նշանակելով արդյո՞ք կուսակցությունը թավշյա վերադարձ չի՞ անում դեպի կոալիցիա:
-Կոալիցիա մտնելը թավշյա կամ սուսուփուս չի կարող լինել. կամ դու կոալիցիայում կաս կամ չկաս: Սա այն դեպքերից է, երբ ինչ-որ բան կիսատ չի կարող լինել: Կոալիցիա ասվածը հստակորեն նշանակում է մաս կազմել կառավարությանը կամ, այլ խոսքով՝ ստանձնել քաղաքական պաշտոններ: Հիշեցնեմ, որ տարբեր առիթներով մի շարք դաշնակցական ղեկավարներ, հայտարարել են, որ այս իշխանության օրոք ՀՅԴ-ն կոալիցիա չի վերադառնա: Ըստ երևույթին, մեր մամուլի որոշ միջոցների չեն բավարարում այս բացատրությունները, կամ հաճույք են ստանում՝ ամեն անգամ, նորից ու նորից խնդիրը թեժացնելով:
-Ձեզ ընդհատեմ, այնուամենայնիվ փաստ է, որ Արամայիս Գրիգորյանը նշակվել է, Վահան Հովհաննիսյանը նշանակվելու է…
-Արդեն իսկ Արամայիս Գրիգորյանը բացատրություններ է տվել լրատվամիջոցներին, որ երկու տարի է՝ Դաշնակցության շարքերում չէ, ընտրությունների ժամանակ պաշտպանել է Սերժ Սարգսյանին և եղել է նրա թիմի անդամը: Կարծում եմ՝ սրանով այս հարցը փակվում է: Ի դեպ այս առիթով ասեմ հետևյալը: Երբ Դաշնակցությունը լքեց կոալիցիան, նա հրաժարվեց քաղաքական պաշտոններից և նույնիսկ մարզպետների, փոխմարզպետերի, փոխնախարարների պաշտոններից, որոնք քաղաքական չէին, այլ հայեցողական պաշտոններ: Գաղտնիք չէր, մեր ցանկությունն էր, որ մեր բազմաթիվ ընկերները մնային իշխանության տարբեր գերատեսչություններում, տարբեր մակարդակներում՝ որպես հայեցողական պաշտոններ զբաղեցնոողներ, մասնագետներ և այլն, ինչի իրավունքն ունի Հայաստանի ցանկացած քաղաքացի՝ անկախ կուսակցական չլինելուց կամ կուսակցական պատկանելությունից: Ընդ որում՝ նրանց թվում շատերն իրենց աշխատանքը ձեռք էին բերել շատ ավելի վաղ, քան կուսակցության կոալիցիա մտնելը: Որ այդ մարդիկ այն ժամանակ մնացին իրենց գործին աղմուկի տեղիք չտվեց, այլ ընդունվեց որպես շատ բնական մի բան: Իհարկե, նոր ղեկավարները կամաց-կամաց գրեթե բոլոր նրանց դուրս մղեցին համակարգերից, բայց սա այլ խոսակցության թեմա է: Եվ հիմա, երբ մեկ-երկու դեպքի մասին է խոսվում, որ նորից ինչ-որ նշանակումներ կարող են լինել, մի անհասկանալի աղմուկ է սկսվել «խելոք-խելոք» վերլուծություններ են արվում, թե տեսեք-տեսեք բռնացրել ենք՝ Դաշնակցությունը վերադառնում է կոալիցիա: Նրանք, ովքեր սիրում են «Ֆեյսբուքերում», զանազան կայքերում փիլիսոփայել, լավ կանեն՝ նեղություն տան իրենց և նույն համացանցով ճշտեն, թե որո՞նք են քաղաքական պաշտոնները, որոնք՝ հայեցողականները: Կոալիցիայի մաս չե՛ն կազմում այս կամ այն տեղ այս կամ այն մասնագետին, պաշտոնյային ունենալով: Ի դեպ հայեցողական է նաև դեսպանի պաշտոնը:
Հիմա կուզեմ հարցին նայենք այլ կողմից: Ես օրինակ՝ անկախ ՀՀՇ-ի ու հհշականների նկատմամբ իմ վերաբերմունքից նորմալ վերաբերվեցի Ղազախստանի դեսպանի պաշտոնում Արա Սահակյանի նշանակմանը …
-Ինքը շատ վաղուց ՀՀՇ-ի անդամ չէր…
-Լավ, անգամ եթե կուսակցական չի: Եթե մարդը ունի պետական աշխատանքի փորձառություն ու կարողություն, վա՞տ է, եթե Հայաստանի իշխանությունը նման կադրերի հնարավորություններից օգտվի: Հայաստանը ո՛չ Չինաստան է, ո՛չ Ռուսաստան, մենք իսկապես կադրերի լուրջ խնդիր ունենք: Մեր չինովնիկական համակարգում բազմաթիվ են իրենց գործին չհամապատասխանող պատահական մարդիկ:
Այսօր իշխանությանն դեմ քննադատությունների հիմնական ուղղություններից մեկն այն է, որ իշխող ուժը ուզուրպացրել է ամբողջ պետական համակարգը՝ իր կադրերով և երկրում ձևավորել է ամենաիսկական կուսակցապետություն:
Հիմա ի՞նչ է ստացվում, երբ խոսվում է ինչ-ինչ աշխատանքների այլ կուսակցության անդամների նշանակելու մասին՝ դարձյալ փաստը սվիններով է ընդունվում: Ինչ է այս սվինավորների ուզածը, որ շարունակի իշխել կուսակցական անհանդուրժողությունն ու միակուսակցական տոտալ համակա՞րգը: Հիմա պետք է ողջունե՞լ, թե՞ հայհոյել իշխանության նման ցանկությունը: Կուզեմ այս դեպքում հարցին նայվի ընդհանրապես, այլ ոչ թե մասնավորեցնելով խնդիրը երկու ուժերի հարաբերությունների մակարդակով:
– Միգուցե սա տեղավորվո՞մ է Արմեն Ռուստամյանի այն հայտարարության համատեքստում, որ «էս ընդդիմությունը այդպես էլ չհասկացավ, որ պայքարի էս մեթոդներով իշխանափոխության չես հասնի»: Այսինքն՝ արդյոք այս հայտարությունը չի՞ կարող դիտարկվել որպես դաշնակցական տերմինով ասած՝ բջիջների ներդրում իշխանության մեջ: Նկատենք, որ Դաշնակցությունը միակն էր հանրապետականներից ու ՕԵԿ-ականներից բացի, որ որպես կուսակցություն դեմ չարտահայտվեց Մաքսային միությանը:
-Քանի որ ես լավ չեմ հիշում Արմեն Ռուստամյանի՝ ձեր նշած հայտարությունը՝ այդ մասին չխոսեմ: Ինչ վերաբերում է Մաքսային միությանը, ապա մենք շատ արագ և շատ հստակ արտահայտել ենք մեր տեսակետը: Մենք նախ նշել ենք, որ մեզ համար ընդունելի չէր, երբ հերթական անգամ անսպասելի որոշում կայացվեց, և ժողովուրդը կանգնեց կատարված իրողության առաջ: Մենք ասացինք նաև, որ ենթադրում ենք, թե նախագահը պարտադրված է եղել դա անել՝ նկատի ունենալով հատկապես երկրի անվտանգության, ինչպես և Ղարաբաղի հարցերը, ինչը մեզ համար հասկանալի է: Շատ հասկանալի է, որ եթե պարտադրանք է լինում, շատ դժվար է Հայաստանի համար «չէ» ասելն ու թիկունքով շուռ գալը: Միաժամանակ մենք նաև տարբեր առիթներով ասել ենք, թե ունենք այն մտահոգությունը, որ մեկ բևեռի վրա կենտրոնանալով, այսպես ասած՝ բոլոր ձվերը մի զամբյուղի մեջ դնելով՝ Հայաստանը վտանգում է անկախ քաղաքականություն իրականացնելու, իր կյանքը ինքնուրույնաբար տնօրինելու հնարավորությունը: Այդ պատճառով շատ կարևոր է ակտիվորեն շարունակելը աշխատանքը Եվրամիության հետ, ԱՄՆ-ի հետ, ինչպես նաև այլ բևեռների:
Ես կարծում եմ, այս հարցում Դաշնակցության հիմնական տարբերությունը շատերից այն է, որ կարևորելով այս կամ այն բևեռը՝ Դաշնակցությունը ո՛չ արևմտասեր է, ո՛չ ռուսասեր է, ինչը որ ակնհայտ է շատերի մոտ: Մենք սիրում ենք հայ ժողովրդին և ամեն ինչից գերակա ենք համարում նրա շահը:
Հայամետ էլ չենք, հայ ենք, որովհետև հայը հայամետ չի կարող լինել:
Եվ եթե մենք իշխանություն չենք, չի նշանակում, թե պետք է պախարակենք այս երկրի համար արվող ցանկացած քայլ: Պետք է ապակառուցողական ու հակապետական դիրքորոշում որդեգրենք, ինչը ի դեպ անում են ոմանք: Ի վերջո իրարից պետք է տարբերել իշխանությունն ու պետությունը
– Չնայած ՀՅԴ-ն բազմիցս անդրադարձավ Վահան Հովհաննիսյանի դեսպան նշանակվելուն, այնուամենայնիվ ինձ համար գոնե պարզ չէ՝ հայեցողական պաշտոնի նշանակվող Վահան Հովհաննիսյանը քաղաքականություն մշակող չէ, նա քաղաքականության իրականացնող է՝ այն քաղաքականության, որը մշակում է Էդվարդ Նալբանդյանը, այն Էդվարդ Նալբանդյանը, որին ՀՅԴ-ն քննադատում էր և պահանջում էր նրա հրաժարականը:
-Տարիներ շարունակ, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ժամանակներից սկսած, որի հետ ունեցել ենք վատ հարաբերություններ, Դաշնակցությունը Հայ դատի գրասենյակների, կուսակցական պաշտոնյաների ճանապարհով համագործակցել է իշխանության հետ արտաքին քաղաքականության հարցերում: Էնտեղ, որտեղ ունեցել ենք ընդհանուր եզրեր: Սա նշանակում է, որ քսան տարուց ավելի գործակցո՞ւմ ենք Հայաստանի իշխանության հետ, կամ ենթարկվում ենք Հայաստանի արտգործնախարարի՞ն:
Վահան Հովհաննիսյանն այսօր փորձառու կադր է, նաև արտաքին քաղաքականության իմաստով ունի այդ փորձառությունը և կարծում եմ՝ օգտակար կլինի նոր գործի մեջ: Կարող եք չանհանգստանալ՝ էնտեղ, որտեղ կլինի քաղաքական տեսակետների բախում՝ Վահան Հովհաննիսյանը հերթական անգամ կարտահայտի իր դիրքորոշումը: Բայց արտաքին ճակատում, մանավանդ, կոնկրետ երկրներում աշխատանքներ կան, որտեղ անհրաժեշտ են նաև մեր կարողությունները, մեր կապերն ու հնարավորությունները: Մեկ այլ օրինակ բերեմ: Հայկական համայնքներն իրենց ապրած երկրների իշխանությունների առաջ զանազան խնդիրներ կարող են առաջադրել, ճնշում գործադրել նրանց վրա: Նույն բանը կարո՞ղ են միթե անել այդ երկրներում Հայաստանի քաղաքացիները կամ Հայաստանի պաշտոնական ներկայացուցիչները: Հիմա արտաքին քաղաքականության ոլորտում իշխանության և Դաշնակցության համագործակցությունը ո՞ւմ շահերին է դիպչում: Հայաստանում միթե՞ մարդիկ պիտի գտնվեն, ովքեր այս պարզ ճշմարտությունը չեն հասկանա:
Շատ բաներ այս առումով ինձ թվում են ինքնանպատակ: Մեր երկրում, իհարկե, բազմաթիվ հիմնահարցեր կան, հասկանալի է, որ մարդիկ փոփոխություններ են ուզում, բայց երբեմն ոմանք ընկնում են ծայրահեղությունների մեջ, և փոփոխությունների անվան տակ քայքայում ու պառակտում են ուզում:
-Ի դեպ Լեռնային Ղարաբաղում փոխվարչապետ Արթուր Աղաբեկյան ունեք …
-Մենք խոսում ենք Հայաստանի մասին, առայժմ Հայաստանն ու Ղարաբաղը իրար չեն միացել, չէ՞: Մեր կազմակերպական կառույցը ապակենտրոն կառույց է դեռևս 1892 թվականից, և Ղարաբաղի կառույցը չի ենթարկվում, մասը չի Հայաստանի կառույցի: Ընդհանուր Դաշնակցության մասն է, բայց հայաստանյան կառույցի մասնաճյուղը չի: Հետևաբար, այնտեղի վիճակը ուղղակիորեն չի շաղկապվում Հայաստանի վիճակի հետ:
-Այսուհանդերձ, շարքերում ինչպե՞ս է դա ընդունվում, կա տեղեկություն, որ շարքերում այս նշանակումներից դժգոհ՝ ժողովներ են պահանջում: Ի դեպ, ՀՅԴ-ի ղեկավարները միշտ ժխտում են, թե ՀՅԴ-ում թևեր, հոսանքներ ու պառակտումներ կան:
-1990 թվականից սկսած երևի հարյուրավոր անգամներ գրվել է, թե Դաշնակցության մեջ խմորումներ են, Դաշնակցությունը պառակտվում է, և այլն: Հիմա եթե, դեռ որ այս վերջինը դնենք մի կողմ, կընդունեք չէ՞, որ մնացած բոլորը սուտ են դուրս եկել: Երբևէ թևերի բաժանվե՞ց Դաշնակցությունը, որտե՞ղ են էդ թևերը, Դաշնակցությունը պառակտվե՞ց: Բայց տեսեք, որ նույն մարդիկ և ուժերը ամեն այդպիսի սարքովի փուչիկի պայթելուց հետո, առանց ամաչելու, թութակի պես կարող են կրկնել նույն բանը: Մեր կառույցն էլ մի քիչ տարբեր է, և այդպիսի պառակտումներ, բաներ, էդքան հեշտ չեն կատարվի մեզ մոտ:
Դաշնակցության մեջ լինում են տարաձայնություններ, լինում են՝ իհարկե, եղել են, կան ու կլինեն: Չէ որ մենք կենդանի մարդիկ ենք, յուրաքանչյուրս սեփական մտածողությամբ:
Եթե մասնակցեիք մեր ժողովներին, կտեսնեիք, որ մենք շատ պարզ ձևով եղած բոլոր խնդիրներին անդրադառնում ենք և ամենասուր ձևով խոսում ենք ամենացավոտ հարցերի մասին: Բայց հարցերը անհաղթահարելի տարակարծությունների չեն հասնում, որովհետև մեզ միավորում է ընդհանուր արժեքային համակարգը: Ի վերջո կա քվեարկություն ու մեծամասնության կամք, որից ժողովրդավար մեթոդ՝ որոշումների կայացման համար, մարդկությունը դեռ չի հորինել: Եվ հավատացնում եմ, որ ինչպես նախորդ անգամները, այս մի աղմուկն էլ կանցնի և կպարզվի, որ Դաշնակցության հետ ոչինչ չպատահեց:
-Իսկ հիմա կան՞ տարաձայնություններ:
-Հիմա որ ժողով լինի, կկարողանամ ասել, որովհետև էստեղ նստած չգիտեմ: Բայց կարծում եմ, որ տարբեր դաշնակցականներ օրվա տարբեր խնդիրների վերաբերյալ կարող են ունենալ տարբեր տեսակետներ
-Իսկ նշված ժողովը կլինի՞, որը ըստ մամուլի պահանջում է ՀՅԴ Երևանի կառույցը՝ Բյուրոյից:
-Մենք նախատեսել ենք, մյուս տարի պետք է անենք ժողով, հիմա տարբեր բաներ խառնում եք, և այն, ինչ որ գրում են, վկայակոչելով, այսպես կոչված, իրազեկ աղբյուրներին, գրում են շատ անգրագետ բաներ, անգամ իրենց նեղություն չտալով ճշտել, թե ինչպիսին է կառույցը, որ օղակն ինչ գործառույթներ ունի: Երևանը ունի մարզային կոմիտե, որը անմիջապես չի դիմում Բյուրոյին: Երևանի մարզային կոմիտեի վերադաս մարմինը Հայաստանի Գերագույն մարմինն է, իր խնդիրները ԳՄ-ի հետ են և եթե անհրաժեշտ է, Բյուրոյի կապն էլ ԳՄ-ի ճանապարհով է: Ինչ վերաբերում է այդ ժողովին, ապա մարզային կոմիտեները երկու տարին մեկ ժողով են անում, և իրենց հերթական ժողովը մոտենում է: Բացի սա, վերջին շրջանում տեղի են ունեցել բազմաթիվ ընկերային ժողովներ, որոնց ժամանակ ևս շատ պարզ, շատ ազատ, ժողով անցկացնողները պատասխանել են բոլոր տեսակի հարցերի՝ սկսած քաղաքական ներքին իրադարձություններից, մինչև սիրիահայերի խնդիրները: Մարդիկ հարցեր են տվել, պատասխաններ են ստացել:
Եվ վերջում մեր այս խոսակցությունից բխող մի հետաքրքիր փաստ ասեմ: Դաշնակցությանն ամենաշատ ձայն տրվել է այն ժամանակ, երբ եղել ենք կոալիցիայի մեջ: Երբ որպես կոալիցիայի անդամ մասնակցեցինք խորհրդարանական ընտրությունների և պարզ ասացինք, որ եթե իշխանության հետ համագործակցության առաջարկ լինի, հավանաբար նորից մաս կկազմենք կոալիցիայի: Եվ, պատկերացրեք, այդ ժամանակ ժողովուրդը մեզ ամենաշատ ձայները տվեց: Պետք է ենթադրել ժողովուրդը գնահատեց, որ Դաշնակցությունը կարողանում է խնդիրներ լուծել, ազդել իշխանության որոշումների վրա: Դաշնակցությունը կարողացել է այս ընթացքում լավ կադրեր աճեցնել:
Այսինքն՝ ժողովրդի շահերից խոսողները պետք է նկատի ունենան, որ ժողովուրդն այնպես չի մտածում, թե որևէ ուժ ավելի լավն է, երբ երկրի գործերին մասնակից չէ, այլ միայն քննադատում է:
Կոալիցիայից դուրս գալը հեշտ չէր: Մենք դուրս եկանք: Ծանր է նման որոշում կայացնելը, որովհետև շատ բան ես կորցնում, խոսքը նյութականի մասին չէ, քաղաքական հնարավորությունների և կշռի մասին է: Բայց դուրս եկանք՝ լավ կշռադատելով և առանց երկմտանքի: Հիմա, այսպիսի գին վճարելուց հետո, ինչ-որ մանր-մունր խաղերի մեջ մտնելը անհեթեթ չի՞ լինի: Ինչպես որ մտածում կամ գրում են, թե Դաշնակցությունը թավշյա ճանապարհով փորձում է մտնել իշխանության մեջ: Էդպես իշխանություն չեն դառնում: Կուզեի բլոգերները, լրագրողները, այդ տնաբույծ վերլուծաբանները նման պարզ բաները հասկանային: Եթե նպատակ ես դնում իշխանություն դառնալ, էդպես չե՛ն դառնում:
-Բա ինչպես են՞ դառնում:
-Երբ Դաշնակցությունը կհայտարարի, թե միանում է իշխանությանը՝ այս, այս, այս պատճառներով և կոալիցիա է կազմում, կնշանակի, որ վերադառնում է կոալիցիա: Բայց նորից կրկնեմ, թող ոչ ոք չհուզվի, առայժմ այդպիսի հեռանկար ոչ մեկի չի սպառնում:
tert.am
