ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ Վահան Հովհաննիսյանի հարցազրույցը «Գոլոս Արմենիի»-ին
-Օրերս Հ.Յ.Դ. ներկայացուցիչները հանդիպել են ՀՀ Արտաքին գործերի նախարար Վարդան Օսկանյանին: Ցանկալի է ավելի մանրամասն ծանոթանալ հանդիպման պատճառներին եւ բովանդակությանը:
– Մեր թերթերը թե այստեղ, թե Սփյուռքում բավականին սուր են արձագանքել թե թուրք-հայկական հաշտության հանձնախմբի ստեղծման փաստին, թե այդ կապակցությամբ հնչած հայտարարությաններին, որոնք վերաբերվում են հայկական պաշտոնական կողմի հնարավոր մասնակցությանն այս հանձնախմբի ստեղծմանը: Այդ այսպես կոչված հանձնախմբի գործունեության հարցերն ունեն համահայկական նշանակություն եւ չէին կարող չառաջացնել ՀՅԴ Բյուրոյի արձագանքը: Արձագանքին հաջորդեց ՀՀ Արտաքին գործերի նախարար Վարդան Օսկանյանի հանդիպում կազմակերպելու նախաձեռնությունը, որը մենք չէինք շտապում ընդունել, որպեսզի հավաքելով անհրաժեշտ ինֆորմացիա, նախարարին ներկայացնեինք խնդիրների ողջ համալիրը: Ցանկանում եմ նշել, որ վերոնշյալ հանձնախմբերի նման ինստիտուտների ստեղծումը ապագայում, ժողովրդավարական հասարակության դեպքում չի կարելի բացառել: Մենք Ադրբեջանը չենք եւ այլախոհներին չենք հալածում, այդ պատճառով հեռու ենք այն բանից որպեսզի հանցագործություն դիտարկենք ցանկացած շփումներ թուրք եւ հայ մարդկանց միջեւ առանձին վերցրած: Դաշնակցությունը գտնում է, որ երկխոսությունը Թուրքիայի եւ Հայաստանի, հայերի եւ թուրքերի միջեւ պետք է տեղի ունենա: Մեր միջեւ կուտակվել են այնքան շատ խնդիրներ, որ մենք չենք կարող նրանց լուծումներն ամբողջապես վստահել երրորդ ուժերի: Մենք ինքներս պետք է մասկացենք դրանց լուծմանը: Ինչ վերաբերվում է շփումներին, ապա մենք կարծում ենք, որ դրանք պետք է իրագործվեն հստակ մշակված ծրագրով: Ի՞նչ ենք մենք ցանկանում: Ի՞նչ նպատակով ենք գնում այդ հանդիպումներին եւ ի՞նչ ենք ակնկալում դրանց զարգացման արդյունքում: Այդ ծրագրի ստեղմանը պետք է ներգրավվի ազգային շահերի այն համատեղությունը, որը մշակված է պետական քաղաքականությամբ: Խոսքն, ըստ էության, այն մասին է, որ Հայաստանը պետք է ունենա ազգային անվտանգության կամ էլ ազգային զարգացման հայեցակարգ, որն, իմ կարծիքով, նույնն է եւ անմիջականորեն կապված է Անվտանգության Խորհրդի հետ… ավելի դիպուկ, նրա բացակայության…
-Բայց Անվտանգության Խորհուրդ իբր մենք ունենք:
-Բանն էլ հենց այն է, որ «իբր»: Նոր Սահմանադրության նախագիծը նախատեսում է այդպիսի ինստիտուտ, սակայն այսօրվա դրությամբ որպես այդպիսին Հայաստանում Ազգային Անվտանգության Խորհուրդ գոյություն չունի, այլ կա խորհրդատու օրգան, կյանքի կոչված դեռ Լեւոն Տեր-Պետորսյանի ժամանակ, որի կազմում ծառայողական իրենց պարտավորությունների բերումով մտնում են որոշ պաշտոնյա դեմքեր: Այդպես հավաքել նրանց կամ չհավաքել, ինչ հարցեր քննարկման դնել եւ այդ քննարկումների արդյունքները ինչպես իրականություն դարձնել միայն նախագահի լիազորությունն է: Պաշտոնական Երեւանը կապ չունի:
-Դուք տեղեկությունն ունե՞ք, արդյոք քննարկվել է վերոհիշյալ հաշտության հանձնախմբի ստեղծման հարցը Ազգային Անվտանգություն Խորհրդի նիստում:
-Որքան ես գիտեմ, այդ հարցը չի քննարկվել, եւ որեւէ որոշում այդ կապացությամբ չի ընդունվել: Եթե ամեն դեպքում այդպիսի որոշումներ կան եւ կրում են գաղտնի բնույթ, ապա դա շատ վատ է, բայց, իմ կարծիքով, այդպիսի որոշումներ գոյություն չունեն: Եվ դա ամենալավ տարբերակը չէ, որ կարող էր լինել, քանզի պետությունը արտաքին գործերի նախարարի շրթերով հայտարարում է, որ իմացել է նման հանձնախմբի ստեղծման նախաձեռնության մասին եւ չի առարկել այդ նախաձեռնության դեմ: Օրինաչափ հարց է ծագում. Հայաստանն ունի՞ հայ-թուրքական հարաբերությունների հայեցակարգ: Եթե գոյություն ունի, եւ այդ պարագայում արտաքին գործերի նախարարի շրթերով պետությունը հայտատարում է, որ դեմ չէ նման նախաձեռնությանը, ապա հետեւում է, որ այդպիսի նախաձեռնությունն ինչ-որ մակարդակում տեղավորվում է այդ հայեցակարգի շրջանակում, իսկ դա էլ նշանակում է, որ հայեցակարգում կա հնարավոր երկխոսության վտանգավոր մտահղացումը, ինչը չի հետապնդում բացահայտել ճշմարտությունը, քանզի ինչպես պաշտոնապես հայտարարել են հանձնախմբի անդամները, հանձնախմբի նպատակը չէ երեւան հանել պատմական ճշմարտությունը: Հարց. իսկ ո՞րն է նպատակը: Ակնհայտ է, որ այն որեւէ կապ չունի հայոց ազգային շահերի հետ: Այսինքն, ինչ գոյություն ունի հայ-թուրքական հարաբերությունների հայեցակարգում, կարելի է ենթադրել, որ նրանում եւ առկա է նման երկխոսությունների հավանության տալու հնարավորությունը:
-Իսկ եթե նման հայեցակարգ գոյություն չունի՞:
-Արտաքին գործերի նախարարը հանդիպաման ժամանակ մեզ հավաստիացրեց, որ թե հանձնախմբի ստեղծմանը, թե քննարկվող հարցերին հայկական կառավարությունը փոքր իսկ մասնակցություն չունի: Ես կցանկանայի դրան հավատալ: Սակայն, եթե ես դրան հավատում եմ, ապա ստացվում է, որ մեր պետությունը չունի հայ-թուրքական հարաբերությունների հայեցակարգ: Ինչո՞ւ հետեւ, եթե այն կա եւ տարբերվում է այն ամենից, ինչի մասին մենք խոսեցինք, ապա պետությունը արտաքին գործերի նախարարի դեմքով պետք է հստակ հայտարարեր, որ չի ողջունում հաշտեցման հանձնախմբի գաղափարը եւ համարում է այն վնասակար:
-Ասացեք խնդրեմ, իսկ Դուք չեք գերագնահատում վտանգի սպառնալիքը:
-Ես արդեն լսել եմ այդ մասին, այսինքն, թե դա ինչ վտանգ է. ինչ-որ երկու անձ նախկիններից, ինչ-ոչ հայկական կազմակերպության ներկայացուցիչներ: Իմ կարծիքով, վտանգը թերագնահատվում է: Ակնհայտ է, որ Թուրքիան եւ նրա ավագ դաշնակիցները նպատակ են դրել դառնալ հեգեմոն ոչ միայն Անդրկովկասում, այլեւ Կենտրոնական Ասիայում, եւ դա վախեցնում է ոչ միայն Հայաստանին, Իրանին եւ Ռուսաստանին, այլ նաեւ Չինաստանին: Դրանք ռազմավարական նպատակներ են, որոնց մասին մենք տեղյակ ենք: Բայց կան եւ մարտավարականները, որոնք բացարձակ ակնհայտորեն լուծվում են տվյալ հանձնախմբի միջոցով:
-Ինչպիսի՞ մարտավարական նպատակներ է լուծում այս հանձնախումբը:
-ԱՄՆ Կոնգերսում Հայոց Ցեղասպանության ճանաչման հարցի քննարկման նախավերջին փուլում, նախքան քվեարկությունը, որն այդպես էլ չկայացավ գործադիր օղակների ճնշման ներքո, առաջ էր քաշված Հագայի դատարան հայերի եւ թուրքերի համատեղ ներկայանալու հարցը, որը պետք է վճռեր, եղել է Ցեղասպանություն, թե ոչ: Ամերիկայի Հայկական Համագումարը ոգեւորված պաշտպանում էր այդ գաղափարը: Ավելին, ես լուրջ հիմքեր ունեմ ենթադրելու, որ հենց ինքն է հանդիսացել նախաձեռնողը նման գաղափարի՝ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի ճնշման ներքո, որի ազդեցությունը Հայկական Համագումարի վրա դժվար է որոշել: Եվ շատ վտանգավոր է, երբ Համագումարի միջոցով լուրջ ճնշում է գործադրվում նրանց նկատմամբ, որոնցից Հայաստանում կախված է կարեւոր քաղաքական որոշումներ կայացնելու իրավասությունը: Այդ գաղափարն այն ժամանակ հնարավոր եղավ թաղել, բայց այսօր, տեսնելով ԱՄՆ Հայկական Համագումարի ակտիվ մասնակցությունը տվյալ հանձնախմբի ձեւավորման գործում, մենք հասկանում ենք, որ դրա նպատակը հանդիսանում է բոլորովին ոչ քաղաքակիրթ շփումների եւ հայ- թուրք հասարակությունների միջեւ ջերմության հաստատման փորձը , այլ նպատակը, կրկնում եմ, մարտավարական է: Վաղը ԱՄՆ հայությունը կբարձրացնի Հայոց Ցեղասպանության ճանաչման խնդիրը, իսկ կոնգրեսը կպատասխանի, որ աշխատում է հանձնախումբ, այդ իսկ պատճառով չարժե աճապարել, չարժի նրա վրա ճնշում գործադրել եւ այլն: Ես չեմ բացառում, որ կարող են հայտնվել նմանատիպ փոքր կազմակերպություներ-մշակութային, սպորտային, միասին կբարձրանան Արարատ՝ անցկացնելով ինչ-որ ուսումնասիրություններ… տարիներով: Իսկ արդյուքում հեռավոր գզրոց կդրվի մեր քաղաքական խնդիրը: Իսկ մեր քաղաքական խնդիրը պարզ է, ինչպես «Գուդոկ» թերթը, եւ դա այն է, որ Հայաստանի ներկայիս դրությունը Ցեղասպանության հետեւանք է:
-Բայց նախկին արտգործնախարար եւ ՀՀՇ նախագահ Ալեքսանդր Արզումանյանը հայտարարում է, որ հանձնախումբը չի քննարկելու Ցեղասպանության թեման…
-Դրա հետ մեկտեղ Հայկական Համագումարի ներկայացուցիչ Վան Գրիգորյանը ենթադրում է, որ լինելու է, իսկ նրա կարծիքը , ես գտնում եմ, ավելի հիմնավոր, քանզի նա ավելի մոտ է կանգնած այս մտահաղացումների սկզբնաղբյուրներին: Երիտասարդները, որոնք աշխատում են ԱՄՆ-ի Հայ Դատի հանձնախմբերում, տեղեկություներ են հավաքել հանձնախմբի թուրքական անդամների վերաբերյալ: Ինչպես երեւաց, նրանք բոլորն էլ տարբեր ժամանակներում գրքերում եւ հոդվածներում հստակ արտահայտել են Ցեղասպանությունը չընդունելու իրենց դիրքորոշումը: Նկատեք, հանձնախմբում հայկական կողմ ներկայացնում են նրանք, որոնք նույնպես չեն ընդունում խնդրի կարեւորությունը. ՀՀՇի դիրքորոշումը այս հարցում լավ հայտնի է:
Կգիտակցի՞ հայկական պետությունը, որ իր բոլոր խնդիրները Ցեղասպանության հետեւանք են հանդիսանում. սահմանների կտրտվածությունը, հաղորդակցական ուղիներից անջատվածությունը, ամբողջ աշխարհով ցրվածությունը մեր թուլությու՞նն է… Եթե մենք նպատակ ունենք պայքարել մեր թուլության դեմ, ապա պետք է հաղթահարենք ցեղասպանության հետեւանքները, իսկ ինչպե՞ս դա անել, եթե Ցեղասպանությունը չճանաչվի: Դա ենք մենք համարում ՀՀ Արտաքին քաղաքականության հիմնական ուղղությունը: Ցավոք, մի շարք պարագաներից դատելով, այս ամենը չի համապատասխանում տարվող քաղաքականությանը, համենայն դեպս , այն, ինչ կատարվեց վերջին ժամանակերում այդ մասին է վկայում: ՀՀ Արտգործնախարարը մեզ հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարեց, որ հանձնախմբի շատ հայտարարություններ կեղծիք են եւ միտված են ՀՀ արտաքին քաղաքականության վարկաբեկմանը: Նա հավաստիացրեց, որ կիսում է մեր մտահոգությունները այդ հանձանխամբի ապագա գործունեության վերաբերյալ:
-Ի՞նչն է այդ դեպքում խանգարում պաշտոնական Երեւանին դատապարտելու հանձնախմբին այժմ, չսպասելով, որ այդ մտահոգությունները արդարանան
-Այո, Մենք կարեւորում ենք տվյալ հարցում ՀՀ պաշտոնական դիրքորոշման առավել հստակ եւ կտրուկ ձեւակերպման անհրաժեշտությունը:
Մարինա ՄԿՐՏՉՅԱՆ
ԳՈԼՈՍ ԱՐՄԵՆՆԻԻ
