ՀՀ Կրթության և գիտության նախարար Լևոն Մկրտչյանը Tert.am-ի հետ զրույցում ասում է, որ համակարծիք է այն մոտեցման հետ, որ գիտնականը պետք է մոտիվացվի գիտության մեջ մնալու համար: Նրա խոսքով՝ գիտության գրավչության ուղղությամբ ծրագրեր են մշակվում: Լևոն Մկրտչյանը, խոսելով տարկետման իրավունքի վերացման դեմ բողոքող երիտասարդների ներկայացրած պահանջների մասին, ասաց, որ երիտասարդներն արդեն իրենց աշխատանքային խմբի մի մասնիկ են, ավելին՝ շուտով կհրապարակվի ենթաօրենսդրական կարգավորումները, որոնք, ըստ նրա, շատ հարցերի պատասխան կտան:
– Պարոն Մկրտչյան, «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքի դեմ արտահայտվող ուսանողների հետ հանդիպմանը Դուք ներկայացրեցիք, որ 2007-2016թթ. պաշտպանած 5032 թեկնածուներից 646-ն են գիտության մեջ: Գիտական ոլորտի ներկայացուցիչները գտնում են, ՀՀ-ում նման պատկեր է, քանի որ գիտության ոլորն ամենևին գրավիչ չէ:
– Իսկապես, կարևոր խնդիր է, որովհետև բացի նրանից, որ գիտնականը պիտի ստանա որակ, ինքը պիտի կարողանա նաև այդ որակով իր կենսագործունեությունն ապահովել, այսինքն՝ ինքը պիտի մոտիվացվի գիտության մեջ մնալու համար: Այստեղ շատ կարևոր են որակյալ գիտնականին Հայաստանում պահելու ծրագրերը: Եթե հիշում եք «Fast միությունը ստեղծվեց, խոշոր հիմնադրամ, հիմա այլ ծրագրեր ենք անում, որոնք հնարավորություն կտան, որ գիտնական զբաղվի գիտությամբ և կոպիտ ասած՝ հնարավորություն ունենա իր տունը պահել: Սա շատ կարևոր մոտիվացիա է: Եթե մարդն ստանում է իր անհրաժեշտ որակը, որով ինքը ցանկացած պահի կարող է արտասահմանում աշխատանք ունենալ, այսինքն, եթե այստեղ չի գտնում նորմալ վարձատրվող աշխատանք, բնականաբար, լքում է երկիրը: Դրա համար կարևոր է գիտության ու կրթության զարգացմանը որակի հետ միասին, զուգահեռ ձևավորել այն միջավայրը, որը գիտնականին կպահի այստեղ: Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում հաջողություն առաջացավ այն իմաստով, որ առաջացավ աշխատուկա, այսինքն՝ պահնջարկ: Հիմա նույնը պետք է անել ֆիզիկայի, կենսաքիմիայի ոլորտներում: Օրինակ՝ «Հորիզոն 20-20» ծրագիրը մեծ հնարավորություններ է ընձեռել Հայաստանի համար, այն հնարավորություն կտա ձևավորել, մենք հիմա աշխատում ենք առաջին կլաստերի ուղղությամբ՝ ԵՊՀ, պոլիտեխնիկ, ֆիզիկայի ինստիտուտ, ռադիոֆիզիկայի ինստիտուտ, լաբորատորիաներ, և մարդիկ կսկսեն գիտությամբ զբաղվել և իրենց գիտությամբ զբաղվելու ընթացքում կուտակած գումարով պահել իրենց ընտանիքը: Այլ ճանապարհ չկա:
– Երբ ներկայացվեց «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքը շատ բերվեց Իսրայելի օրինակը, որ կրթության շարունակականությունը կարող է լինել նաև ԶՈւ-ում, քանի որ համապատասխան ստորաբաժանումներ կստեղծվեն: Օրինակ՝ մասնագիտությամբ հոգեբանը ծառայելով Իսրայելի բանակում, կարողանում է հոգեբանական հետազոտություն անցկացնել, սա մեզ մոտ կլինի՞:
– Գիտեք, թողեք մենք խոսենք, մոտ ժամանակներս հրապարակային կլինի նաև ենթաօրենսդրական ակտերը, որտեղ Ձեր առաջ քաշած մտահոգությունները կարտացոլվեն: Դրանից հետո ավելի մանրամասն կխոսենք:
– Փորձագիտական մակարդակում տեսակետ կա, որ ինչպես միջնադարում փորձեցին գիտությունը դարձնել աստվածաբանության աղախինը, հիմա էլ ՀՀ-ում փորձ է արվում կրթությունն ու գիտությունը դարձնել ռազմական ոլորտի աղախինը: Ի՞նչ կասեք այս տեսակետի հետ կապված:
– Ես էլ ասում եմ, որ մեր մոտ գիտությունը, կրթությունը ծառայելու են Հայաստանի տնտեսական առաջընթացին: Ռազմարդյունաբերական համալիրն ապահովելու ու աջակցելու է բարգավաճ, ուժեղ, հզոր Հայաստանի առաջընթացին:
– Տարկետման իրավունքի վերացմանը դեմ դուրս եկած ուսանողներն առաջարկներ են արել, Դուք ո՞ր մասն եք ընդունել:
– Արդեն ասել ենք, որ ենթաօրենսդրական ակտերով մտահոգությունները կլրացվեն: Առաջարկները դեռևս կփոխանցեն, մենք պայմանավորվածություն ունենք: Իրենք արդեն մեր աշխատանքային խմբի մի մասնիկն են: Վստահ եմ՝ աշխատանքների մասին կիմանանք, քանի որ իրենք էլ հրապարակային ու շատ թափանցիկ են գործում:
– Կո՞ղմ եք «բանակի բուհ գալու» գաղափարին, ինչպես ուսանողներն էին հայտարարում:
– Գիտեք՝ տերմինոլոգիայի խնդիր է, քանի որ բանակը պետք է մնա իր տեղում, բուհը պետք է մնա իր տեղում, բայց իրենք պիտի սերտ համագործակցության մեջ լինեն:
– Ստացվո՞ւմ է այնպես, որ ազգովի լծվում ենք միայն բանակաշինության գործընթացի մեջ:
-Մենք աշխատում ու ապրում ենք մի երկրում, որը 25 տարի մարտական հերթափոխ է իրականացնում, Ադրբեջանը նույնպես իրականացնում է: Դա նշանակում է մոբիլության բարձրագույն աստիճան, շատ քիչ ժողովուրդներ ունեն այն ուժը, որ կարողանան մարտական հերթափոխ իրականացնել, մենք քաղաքացիական, շատ նորմալ հասարակության մեջ ենք, որն իր ամբողջ ներուժով իրականացնում է երկրի պաշտպանության գործը: Հասարակության ամեն մի անդամ պետք է հասկանա ու գիտակցի իր պարտականությունը, քանի որ մենք Շվեյցարիայում կամ ապահով շրջանում չենք ապրում, մենք ապրում են չլուծված կոնֆլիկիտի պարագայում, սա էլ պետք է հասկանանք:
– Հայրենիքի պաշտպանությունը միայն ռազմակա՞ն ոլորտն է, չէ՞ որ Արցախյան հերոսամարտի հերոսներից մեկը՝ Մոնթեն էլ ասում էր, որ «Ապացուցված է, որ գրագիտությունն ավելացնում է հրացանի օգտագործման ճշգրտությունը»:
– Իհարկե, գիտությունով պետք է լինի, բայց գիտությունը որտե՞ղ պետք է լինի, ինչպե՞ս պետք է զարգանա: Գիտությունը պետք է զարգանա կոնկրետ լաբորատորիաներում, կոնկրետ ծրագրերով, պետք է դառնա կոնկրետ ծրագրեր ու արտահայտվի գործով: Օրինակ, եթե մենք կարողանաք ինքներս արտադրել մեր թռչող անօդաչու սարքերը, գիտություն կզարգանա՞, թե՞ ոչ:
– Ինչո՞ւ մենք գիտություն ասելով միայն ռազմարդյունաբերությունն ենք հասկանում:
– Ո՛չ, ինչո՞ւ միայն ռազմարդյունաբերությունը պետք է հասկանանք: Գիտություն ասելով մենք հասկանում են նաև ֆիզիկայի ինստիտուտը, Գիտությունների ազգային ակադեմիայի 30 ինստիտուտները:
-Օրինակ՝ գրականագիտությունը գիտություն չէ՞, իրավունք չունի տղան գրականագետ դառնալ:
– Գրականագիտների այն հատվածն է գիտություն, որը գիտությամբ է զբաղվում, որովհետև գրականագետը կարող է բանաստեղծություն գրել և այլն: Գիտություն ավելի բարդ աշխատանք է, ես ժամանակին զբաղվել եմ գիտությամբ, իսկ հիմա չեմ զբաղվում, այսինք՝ գիտությունը պահանջում է հետևողական և ամբողջական նվիրում երկարատև ժամանակով, իսկ հիմա ես այդքան ժամանակ չունեմ:
