Վերջերս Հայաստան այցելած ԱՄՆ նախագահի խորհրդական Ջոն Բոլթոնը հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ն ցանկանում է առավելագույն ճնշում գործադրել Իրանի նկատմամբ, քանի որ այն չի հրաժարվել միջուկային զենք ստեղծելու ջանքերից: Սա ի՞նչ ազդակ էր Հայաստանին, ի՞նչ կփոխվի հայ-իրանական հարաբերություններում: Վերջապես, ի՞նչ քաղաքականություն է վարում ներկայումս Հայաստանը Իրանի հետ, հաշվի առնելով, որ չնայած բազում հայտարարությունների, վարչապետ Փաշինյանն այդպես էլ դեռ Իրան չի այցելել` երկու անգամ հրավեր ստանալուց հետո: Այս իրավիճակի վերաբերյալ «Իրավունք»-ը զրուցեց Իրանի Իսլամական Հանրապետության Մեջլիսի իրանահայ պատգամավորի թեկնածու Կարեն Խանլարյանի հետ,որն անդրադառնալով ներկա հայ-իրանական հարաբերություններին եւ Բոլթոնի հայտարարություններին փաստեց.
«Որոշակի անհանգստություն իրանական կողմն ունի»
– Հայ-իրանական հարաբերություններում, համենայնդեպս, ներկա պահին, խիստ վտանգավոր իրավիճակ չկա, բայց անորոշություններ կան: Այդ անորոշություններն էլ իրանական կողմը դեռեւս փորձում է կապել ՀՀ-ում ներկա ներքաղաքական իրավիճակի եւ առաջիկա արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների հետ: Ընտրություններից հետո, ուզում ենք հավատալ, որ ներկա անորոշությունները իսպառ կվերանան: Որովհետեւ, այսօր Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը չափազանց անորոշ է, եւ տպավորություն կա, որ արտաքին քաղաքականությունը ենթակա է ներքին քաղաքական կյանքին: Հուսանք, որ ընտրություններից հետո այդ անորոշությունը կվերանա, եւ ներկայիս իշխանությունները կշարունակեն նախորդների վարած քաղաքականությունը Իրանի հետ: Ինչ վերաբերում է Հայաստանում ԱՄՆ նախագահի ազգային անվտանգության գծով խորհրդական Բոլթոնի արած Իրանի մասով, այսպես ասած, հեղհեղուկ հայտարարություններին, ապա այստեղ որոշակի անհանգստություն իրանական կողմը ունի: Թեպետ կրկին կարծում ենք, որ ՀՀ վարչապետի պաշտոնակատարի խոսքը, որ յուրաքանչյուր մարդ իր կարծիքն ունի, իրապես այդպես է: Ինչը հավատ է ներշնչում, որ ներկա անհանգստությունները, անորոշությունները կվերանան ընտրություններից հետո:
– Պարոն Խանլարյան, խոսակցություններ կան, որ վերջին ժամանակներս իրանական բեռնատարներն ինչ-ինչ խնդիրների են բախվում հայկական մաքսակետում:
– Այո, հնարավոր է, բայց չեմ կարծում, որ դա կապ ունի Հայաստանի` Իրանի նկատմամբ ինչ-որ քաղաքականության փոփոխության հետ: Իրանն այսօր մաքսանենգության երեւույթի դեմ լուրջ միջոցառումներ է ձեռնարկում, որպեսզի մաքսանենգության հետ կապված խնդիրները առհասարակ վերանան Իրան-Հայաստան սահմանագծի վրա: Այդ իմաստով չեմ կարծում, որ դա որեւէ կապ ունի Հայաստանի հետ:
«ԱՄՆ պատժամիջոցները կարող են տարածաշրջանում շատ լուրջ վտանգներ բերել»
– ԱՄՆ-ի կիրառած պատժամիջոցները արդեն իսկ զգացնել տալիս են Իրանում: Առհասարակ, ի՞նչ վտանգներով է հղի այս իրավիճակը տարածաշրջանի համար:
– Պատժամիջոցները, իրապես, իրենց բացասական հետքերը թողել են Իրանում: Դոլարի կուրսը եռապատիկ է դարձել, ինչն արագորեն ազդում է տնտեսության բոլոր ոլորտների վրա: Շատ դժվար է այսօր ինչ-որ կերպ շրջանցել, դիմագրավել այդ պատժամիջոցներին: Իհարկե, իշխանությունները կարողանում են դեռեւս դիմագրավել նավթային սանկցիաներին, որովհետեւ ունեն այդ կամքը: Միաժամանակ, Իրանի համար նավթային սանկցիաներին դիմագրավելը այդքան էլ բարդ չէ, քանի որ ունի այդ հնարքների գործիքները: Այսինքն, թե՛ իշխանությունները, թե՛ գործադիր եւ դատական մարմինները ունեն կամք եւ կարողանում են դիմագրավել Դոնալդ Թրամփի քաղաքական քմահաճույքներին: Կարծում եմ` գերտերությունները շատ լավ հասկանում ու գիտակցում են, որ եթե Իրանին փորձեն մեկուսացնել նավթային իմաստով, շատ դժվար իրավիճակ կստեղծվի: Որովհետեւ, նավթային ռեսուրսները` նկատի ունեմ Սաուդյան Արաբիայի, Իրաքի, շատ արագ կսպառվի: Արդյունքում, աշխարհը կկանգնի էներգետիկայի մի նոր խնդրի առաջ: Այնպես որ, ԱՄՆ-ն վաղ թե ուշ պարտավոր է լինելու վերանայել Իրանի նկատմամբ իրականացվող սանկցիաների քաղաքականությունը: Իհարկե, ԱՄՆ ունի այն հավակնությունները, որ կարող է ինքը հանդես գալ, որպես նավթի գլխավոր մատակարար, բայց ես չեմ կարծում, որ դա այդքան հեշտ բան է: Եվ վաղ թե ուշ Եվրոպան եւ առհասարակ՝ աշխարհը էներգետիկայի խնդիրների դեմ հանդիման կկանգնեն, եւ հենց այդ ժամանակ արդեն անհրաժեշտություն կլինի վերանայելու ԱՄՆ-ի սխալ քաղաքականությունը: Ինչ վերաբերում է տարածաշրջանին, ապա իսկապես ԱՄՆ-ի պատժամիջոցները կարող են շատ լուրջ վտանգներ բերել: Կարծում ենք, որ այս առիթով Հայաստանը, որպես Իրանի բարեկամ երկիր, առիթը չպետք է բաց թողնի իր, այսպես ասած, խոսքը հասցնելու ԱՄՆ-ին: Հայ-իրանական հարաբերություններում երկուստեք համագործակցությունը շարունակելու տրամադրություն, ամեն դեպքում, նկատվում է: Տեսնենք:
Զրույցը` ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐՅԱՆԻ
