Ղարաբաղյան շարժման ու Արցախի շահարկումների, իշխանություն-ընդդիմություն փոխհարաբերությունների ու սահմանաբաժանման, քաղաքական կարիերան կառուցելու եղանակների, իր սարկազմով ելույթների և այլ հարցերի մասին Irakan.info-ն զրուցել է ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ, ԱԺ պատգամավոր Վահան Հովհաննիսյանի հետ:

– «Եթե չլիներ Ղարաբաղյան շարժումը, ես չէի պատրաստվում խառնվել քաղաքականությանը» (խմբ. տարիներ առաջ իր արտահայտած մտքերից է)-, երբ ժամանակին Ձեր բառերով ասած խառնվեցիք քաղաքականությանը, պե՞տք էր այն Ձեզ, թե ոչ, ու ի՞նչ տվեց քաղաքականության մեջ խառնվելը:

-Ղարաբաղյան շարժման մասնակցելն իհարկե պետք էր ու ու դա անխուսափելի պարտք էր ՝ գոնե ինձ համար, ինչ վերաբերում է քաղաքականություն մտնելուն, եթե այսօրվա փորձն ու գիտելիքներն ունենայի, շատ բան այլ կերպ կանեի:

-Ի՞նչ տվեց քաղաքականությունը Ձեզ:

-Ոչ մի լավ բան, քաղաքականությունը մարդուն ոչ մի լավ բան տալ չի կարող, մարդը պիտի ձգտի ինքը քաղաքականությանը լավ բան տա՝ գիտակցելով, որ զոհաբերում է իր անձնական ժամանակը, իր պրոֆեսիոնալ հակումները, ընտանիքի ժամանակը, կնոջ, երեխաների հետ միասին լինելու, երեխաների դաստիարակության գործում մասնակից լինելու իր հնարավորությունը, զոհաբերում է նաև ֆինանսական հնարավորությունները:

Եթե մտնում ես քաղաքականության մեջ, պիտի գիտակցես, որ դա զոհաբերելու համար է. մեր հասարակության մեջ 90%-ը ճիշտ հակառակ մտադրությամբ է քաղաքականություն մտնում և դրա համար է, որ մեր քաղաքականությունը նման ճղճիմ վիճակում է:

-Ստացվում է, եթե չլիներ Ղարաբաղյան շարժումը, Դուք այդպես էլ ցանկություն չէ՞իք ունենա քաղաքականություն մտնելու:

-Դե եթե Ղարաբաղյան շարժումը չլիներ, կարող է մեկ ուրշ բան լիներ: Ղարաբաղյան շարժումը չէր կարող չլինել, որովհետև այն հանկարծակի հեքիաթային խնձոր չէր, որ երկնքից ընկավ, դա կապված էր սովետական միության փլուզման պրոցեսների հետ:

Փլուզման պրոցեսներում, ես միևնույն է, չէի կարող ընդգրկված չլինել, որովհետև հայտնի հակասովետական՝ դիսիդենտական ընտանիքից էի, իմ ընտանիքից մի քանի սերունդ պայքարել է սովետական միության դեմ, այսպես թե այնպես իմ հերթը հասնելու էր: Բայց եթե ոչ մի նման բան տեղի չունենար, ես կզբաղվեի իմ հնէագիտությամբ:

-Պրն Հովհաննիսյան, կհամաձայնե՞ք, որ հենց նույն Ղարաբաղյան պատերազմը շատերի համար դարձավ որոշ դռներ բացելու համար հարմար պատրվակ:

-Որոշը ո՞րն է, ամենաբարձր դռները բացեց: Հիմա շատ մարդկանց ենք տեսնում, որոնք չարաշահում են պատերազմում իրենց մասնակցությունը, մարդիկ ենք տեսնում, որ առանձնապես չեն մասնակցել, էլի չարաշահում են:

Հայտնի է չէ՞, որ Շուշին ազատագրելու համար շատ ավելի մեդալ է բաժանվել, քան ազատագրմանը մասնակցած զինվոր է եղել ընդհանրապես: Այդ պատերազմում ուժերի սխալ կառավարումը բերեց նրան, որ տեղի ունեղան լուրջ չարաշահումներ, օրինակ թալան, այն ինչ կարող էր դառնալ հանրային սեփականություն, մսխվեց, փոշիացավ, այն ինչ կարող էր ամրապնդել Արցախի ու Հայաստանի պետականությունը, մսխվեց, փոշիացավ:

-ԼՂՀ-ի հարցն այսօր կարծես թե իշխանությւոնների համար շահարկման թեմա է դարձել և ցանկացած հարմար առիթի դեպքում իրենց գործելաոճը բացատրում են այսպես՝ դե սա բխում է Արցախի շահերից:

-Իհարկե կան դեպքեր, երբ ակնհայտ է, որ այստեղ էլ չարաշահումներ կան, ամեն հարցում Արցախի հարցը պետք չէ կոխել հասարակության աչքը, բայց որ կարևորագույն ստրատեգիական հարցերում Արցախի հարցը հաշվի չառնելը հանցագործություն է, սա ես ընդունում եմ:

Այսինքն մենք չենք կարող կառուցել Հայաստանի անվտանգությունը՝հաշվի չառնելով Արցախի անվտանգությունը: Մենք հայտնվել ենք այս իրողության մեջ. մենք ոչ միայն չենք կարող զիջել Արցախը և այդ իրավունքը չունենք, այլև այդպիսի ցանկություն չունենք: Արցախը մեր նորանկախ պետականության անբաժանելի մասն է:

Արցախը Հայաստանից կտրելը կամ ինչ-որ սահմաններ փոխելը ամպուտացիա է, ընդ որում ամպուտացիա, երբ պացիենտից չեն էլ հարցնում, թե ինքը համաձա՞յն է, որ իր ոտքը կտրեն: Այստեղ ցանկացած քաղաքական, տնտեսական, էներգետիկայի ոլորտում որոշում կայացնելիս իշխանությունները պարտավոր են հաշվի առնել Արցախի գործոնը:

Ուրիշ հարց է, երբ շատ հաճած այդ գործոնը օգտագործելով կայացնում են որոշումներ, որոնք իրականում Արցախին շատ էլ առնչվող չեն և Արցախի հարցը դարձնում են շղարշ և շահարկման առարկա, բայց մյուս կողմից դա անում է նաև ընդդիմությունը:

-Ինչ վերաբերում է ընդդիմությանը, ինչու՞ընդիդմությունը չի արդարացնում իրեն կամ միգուցե մեր սպասելիքնե՞րն են ընդդիմութունից այլ:

-Նախ, իսկ ինչու մեր ամբողջ հասարակությունը չի արադարացնում իրեն: Պատկերացրեք մեր հասարակության վիճակը, տեսեք, բնակչության 80%-ն աղքատ է, իսկ նրանք ովքեր փոքր ինչ յոլլա են տանում, նրանք էլ աղքատ են, մի 5%-ը շաաատ հարուստ է, անվերահսկելիորեն, անամոթաբար հարուստ, էն միջին 10-15%-ն այնքան թույլ միջավայր է միջին դասակարգ ապահովելու համար, որ որիշիչ է դառնում աղքատ 80%-ը, որը երբեք այս տեսակ երկրներում չի կարող դառնալ ընդդիմության բազան, որովհետև այդ 80%-ին շատ հեշտ է մանիպուլյացիայի ենթարկել խաղալով զգացմունքների վրա, գումարով խաբել, տաբեր ճնշումների ենթարկելով:

Այս պայմաններում ո՞րն է ընդդիմության սոցիալական հենարանը, այն ընդդիմության, որը գալիս է ծրագրով: Ես չեմ ասում այն ընդդիմության մասին, որն ուղակի գալիս է, ասում ատում եմ նախագահին, զզվում եմ ինչ-որ քաղաքական ուժից, սրանց հեռացնենք, մենք գանք: Այս տեսակի ընդդիմության փորձերը թվացյալ ավելի ակտիվ են ու ժողովրդի մեջ աննորմալ վիճակ է ձևավորվել, որ ընդդիմություն է սկսում համարել ամենալաչառներին ուհայհոյողներին:

Նրանք, ովքեր ծրագրով են մոտենում դրանցով հասարակությունը հետաքրքրված չէ, որովհետև ծրագրերին դադարել է հավատալ: Այնքան է Կառավարությունը կամ ընդդիմությունը ինչ-որ բան ներկայացրել, որ չի իրականացրել, որ դրան չեն հավատում:

Այս պայմաններում իրական ընդդիմության դերը շատ ծանր է և իրեն արդարացնելու համար պիտի աշխատի երկու ուղղությամբ՝ ժողովրդի կրթությունը և դաստիարակությունը: Ցավոք սրտի, մեր հասարակության մեծամասնությունը թե՛ անգրագետ է և թե՛ անկիրթ իր վարքի մեջ, ու նման պայմաններում առողջ հասարակություն կառուցելը շատ դժվար է:

-Դրա համար ինձ մի հարցի պատասխանեք՝ իսկ իրեն ո՞վ է արդարացնում մեր երկրում, իշխանությունն արդարացնու՞մ է:

-Իհարկե ոչ:

Իշխանությունը չի արդարացնում, հասարակությունը չի արդարացնում, տարբեր քաղաքական ինստիտուտներ չեն արդարացնում. ոչ ԱԺ-ը, ոչ Կառավարությունը և այլն, այս պայմաններում ուզում եք որ ընդդիմությունն իրեն արդարացնի, ո՞նց, ու՞մ վրա հենվելով:

-Պրն. Հովհաննիսյան, վերջին շրջանում ընդդիմությանն ու իշխանությանն մի քիչ դժվար է սահմանազատել, համաձա՞յն եք:

-Կան ասպարեզներ, որտեղ դու եթե պատասխանատու քաղաքական ուժ ես, չես կարող չհամագործակցել ոչ միայն իշխանության հետ, այլ նաև ընդդիմադիր ուրիշ ուժերի հետ, ցանկացած ուժի, որն ազգային շահի նկատմամբ ունի պատասխանատվություն, բնականաբար նման պրոցեսներ տեղի ունենում են, օրինակ արտաքին հարաբերություններում՝ երկրի անվտանգության ապահովման մեջ, դու չես նայում իշխանության հետ ես համագործակցում թե ում, դու պարտավոր ես դա անել, որովհետև դա երկրի շահն է, ինչը շատ հաճախ դա ճիշտ չի ընկալվում:

Իսկ թե ինչու սահմանազատելն է դարձել դժվար, որովհետև ընդհանրապես Հայաստանի քաղաքական միջավայրում դասական բաժանումներ՝ աջ-ձախ-կենտրոն գոյություն չունի:

Կարող ես տեսնել, որ Կառավարության ինչ-որ անդամ պոպուլիստական, ձախակողմյան ծրագիր է առաջարկում, մեկ էլ տեսնում ես որ ընդդիմության մեջ աջակողմյան ծրագրեր են առաջ քաշվում, այսինքն դասական բաժանում տեղի չի ունեցել:

-Մարդկային հարաբերությունները խանգարու՞մ են քաղաքականության մեջ:

-Որոշ դերակատություն ունեն, բայց ես օրինակ նորմալ հարաբերություններ ունեմ շատ մարդկանց հետ իշխանության մեջ և շատ մարդկանց էլ իշխանության մեջ ուղակի ձեռք չէի սեղմի, բայց կան նաև մարդիկ ընդդիմության մեջ, որոնց նկատմամբ շատ դրական եմ տրամադրված և էլի կան մարդիկ, որոնց ձեռքը չէի սեղմի: Սա քաղաքական ճամբարի ու դիրքորոշման խնդիր չէ.մարդու տեսակ է:

Ես շատ հարգանքով եմ վերաբերվում նրանց, ովքեր ուղակիորեն ՀՅԴ-ին ասում են որ այս հարցում ձեզ հետ համաձայն չենք: Հակադաշնակցականի մի քանի տեսակ կա. կա տեսակ, որն ասում է՝ վա՜յ, մեր պապիկները դաշնակցական էին, վայ մենք այնքան ենք ՀՅԴ-ն սիրում, ցանկացած հայ սրտի խորքում դաշնակցական է… սուտ է դա, ցանկացած հայ դաշնակցական չէ:

Նման մարդիկ շատ ավելի տհաճ են, քան նրանք, ովքեր ասում են՝ գիտես ինչ Դաշնակցություն, քո սոցիալական այս ինչ ծրագիրը, ազգային այս ծրագիրը ես չեմ ընդունում, ես չեմ ընդունում պահանջատիրությունը… նման մարդկանց ես ավելի եմ հարգում, որովհետև կարող եմ իրենց հետ վիճել, իսկ մյուսների հետ ինչի՞մասին վիճես. էնտեղ լղոզված, գետնին թափված սմետան է, պիտի աշխատես չկանգնես մեջը, որ չսայթաքես:

-«Եթե դու չես դավաճանում քո առաջնահերթություններին և չափից դուրս ճկունություն չես դրսևորում, ապա ողնաշարդ չի ծռվում» (Խմբ. Վահան Հովհաննիսյանի մտքերից):

-Մեր քաղաքականության մեջ հաճա՞խ են քաղաքական գործիչներն իրենց կարիերան կառուցում ողնաշարը ծռելով:

-Մարդ կա գնում է առաջ, որովհետև ողնաշար չունի ընդհանրապես, իրենց մոտ միս է ողնաշարի փոխարեն: Իմիջայլոց, դա նաև հասարակության հիվանդությունն է, այդ ստրկամետ, ստրկաբարո բարքերը՝ շեֆ ջան և այլն, վախը որևէ քննադատական բառերից, քննադատություն չընդունելն է պատճառը, մեր երկրի նման վիճակը:

-Դուք հայտնի եք Ձեր համարձակ, ինչու նաև սարկազմով հարուստ ելույթներով, եղան բավական ակնառու դեպքեր Ձեր՝ սարկազմով հարուստ ելույթներից, օրինակ Պարույր Հայրիկյանի կրակոցի հետ կապված ասացիք՝ արա, ո՞վ եք Դուք, որ ձեզ կրակեն դրսից (խմբ. խոսքն այն մասին է, երբ Հայրիկյանը համոզմունք էր հայտնում, թե իր վրա կրակոցի հետևում ռուսական իմպերիալիզմն է կանգնած), ապա ԱԺ-ում նախարարներ Հրայր Թովմասյանին և Արմեն Աշոտյանին դիմեցիք, որ եթե չլինի իշխանությունների սատարումը, իրենց պարզապես դալաններում կծեծեն:

-Ձեր իսկ խոսքով՝ Ձեր սարկազմը ագրեսիայից խուսափելու լավագույն եղանակն է: Դեսպանի պաշտոնում ինչպե՞ս եք պատրաստվում Ձեր ագրեսիան արտահայտել:

-Դեպանի պաշտոնը ենթադրում է հարաբերությունների բոլորովին այլ տեսակ, դու կարող ես էլի քննադատել ու պարտավոր ես քննադատել, բայց այլևս, որպես կանոն, չես անում հրապարակավ, իսկ այդ ժամանակ թե՛ հումորը պետք կգա, թե՛ ագրեսիվությունը:

Ինչ վերաբերում է իմ արտահայտվելու ոճին, եթե նկատել եք, արդյունքում այդ մարդիկ ինձնից չեն նեղանում, իհարկե բացառություններ կան, բայց դա արդեն մարդու տեսակից է, ոչ թե իմ ասածից, եթե իմ ասածները վիրավորական լինեին, բոլորը կնեղանային, վիրավորվում են միայն առանձին անհատներ, որոնք իրենց ես-ը շատ ավելի բարձ են գնահատում, քան իրականում արժեն:

Հումոր ունենալը չի նշանակում որիշի վրա ծիծաղելու ունակություն, քանի որ ես ունակ եմ հումորով վերաբերվել նաև ինձ, ու ինքս ինձ չեմ համարում երկրագնդի պորտը, դրա համար մարդիկ հասկանում են, որ իմ ասածը պարզապես պատկերավոր է, որպեսզի ավելի հասկանալի դառնա այն միտքը, որ ես փորձում եմ փոխանցել. այդ պատկերավորությունը իրենց վիրավորելու համար չէ:

Ստացվում է, Վահան Հովհաննիսյանի էությունը դեսպանի պաշտոնում չի փոխվի, պարզապես քննադատությունն ու ագրեսիան հրապարակային չեն լինի:

-Ես այն հասակում չեմ, որ կարողանամ կամ ցանկանամ էություն փոխել: Իմիջայլոց, նույն հումորով կարելի է խոսել նաև արտասահմանյան երկրների հետ հարաբերություններում, իհարկե ամեն տեղ չէ, որ կարող ես հումորով լինել, կան տեղեր, որտեղ լուրջ ես, ամենայն լրջությամբ պաշտպանում ես երկրիդ դիրքերը:

-Հայաստանյան քաղաքականությունից, ԱԺ-ից դառնացա՞ծ եք հեռանում, թե Ձեր նպատակներն իրագործել եք պատգամավորի պաշտոնում:

-Ներկայիս ԱԺ-ում, չնայած ԱԺ նախագահի փորձերին աշխուժացնել ԱԺ-ն, որը չեմ կարող ժխտել տեղի ունենում է, այնուամենայնիվ վիճակը շատ լճացած է, որովհետև արհեստականորեն ապահովվել է իշխող ուժի այնպիսի ճնշող մեծամասնություն, որ առողջ բանավեճը դարձել է անիմաստ ու անհնարին.այս առումով ԱԺ-ի ֆունկցիոնալ դերակատարությունը կտրուկ նվազել է:

Զրուցեց Սեդա Ղուկասյանը

Irakan.info

28/10/2013