ՀՀ ԱԺ ՀՅԴ խմբակցության պատգամավոր Աղվան Վարդանյանի ելույթը Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքի նախագծի քննարկման ժամանակ
Հարգելի խորհրդարան,
Ընտրական օրենսգրքի վրա մենք սկսել ենք աշխատել Սահմանադրական հանրաքվեից անմիջապես հետո:
Մի քանի քննարկում ենք ունեցել մասնագիտական խմբի հետ, մի քանի անգամ գրավոր առաջարկություներ ներկայացրել: Այդ արել ենք առանց աղմուկի, առանց պաթետիկ հայտարարությունների: Մեր նպատակը եղել է հնարավորության սահմաններում նախնական տարբերակը բարեփոխելը: Մաքսիմալիստական, այսինքն անիրականալի պահանջներ չենք դրել:
Աշխատել ենք փաստարկ-հիմնավորումներով: Որոշակի արդյունքների հասել ենք: Մեր առաջարկությամբ ամրագրվել է ընդդիմության՝ խորհրդարանում առնվազն մեկ երրորդ ձայներ ունենալու հնարավորությունը, ինչը Սահմանադրությամբ նախատեսված իրավունքները առարկայական Առաջարկվում էր, որ եթե մի կուսակցություն առաջին փուլում 40 տոկոս է հավաքում, ապա իրավունք ունենա թույլ չտալ մյուսներին կոալիցիա կազմել և միանգամից պահանջել երկրորդ փուլ: Այսօր այդ դրույթը չկա: Գյումրիի և Վանաձորի համար նախատեսվում էր 6 և 8 տոկոսների արգելապատնեշ: Դարձրել ենք 5 և 7 տոկոս: Առաջարկել ենք ընտրողի ինքնության ստուգումը և գրանցումը կազմակերպել անհատական «բիոմետրիկ» տվյալների հիման վրա՝ անձը հաստատող մեկ միասնական փաստաթղթով: Ոչ ամբողջական, գուցե, բայց ընդունվել է: Ընտրություններին մասնակցած անձանց անունների հրապակման նաև մեր պահանջը ինչ-որ մի՝ և խնդիրը լուծող տարբերակով ընդունվել է:
Առաջարկել ենք վարկանիշային քվեարկության պարագայում տարածքային ցուցակներում ներգրավվելիք թեկնածուների թիվը 10.000 ընտրող՝ մեկ թեկնածուի փոխարեն դարձնել 20.000 ընտրող՝ մեկ թեկնածու:
Այսօր ամրագրված է 15.000-ը: Նաև մեր առաջարկությամբ՝ ընդլայնվել են դիտորդների, վստահված անձերի, լրագրողների իրավունքները: Խստացվել է ընտրական հանցագործություն կատարած անձանց պատասխանատվության աստիճանը: Կան նաև մասնակի այլ բարեփոխումներ: Առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ դարձյալ մի շարք հիմնավոր առաջարկություններ կանենք:
Այո, մեր ոչ բոլոր առաջարկություններն են ընդունվել: Բայց մենք այդպիսի պատրանքներ չենք էլ ունեցել: Բնական է՝ յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ նաև իր շահերով էր առաջնորդվելու: Ամեն դեպքում, կարծում եմ, աշխատելու մեր տարբերակն ավելի արդյունավետ է, քան վերջնագրեր ներկայացնելն ու մերժողական կեցվածք ընդունելը: Այդպիսիներն այսօր նոր Սահմանադրությամբ են առաջնորդվում, վաղն էլ նոր ընտրական օրենսգրքով են մասնակցելու ընտրությունների: Մեկ բան մեզ համար ակնհայտ է. նոր Սահմանադրությունից բխող նոր ընտրական օրենսգիրքը ընտրական համակարգի հանդեպ հանրության գերակշիռ մասի գրեթե զրոյական վստահությունը էապես մեծացնելու հնարավորություն տալիս է:
Բայց սա ամենը չէ: Կա հանրահայտ ճշմարտություն՝ լավ ընտրություններ կարելի է անցկացնել վատ օրենքով, և ամենալավ օրենքով էլ կարելի է անցկացնել խայտառակ ընտրություններ: Մեզ համար այս առումով հիմնարար հարցեր են մնում վարչական ռեսուրսի անսահման չարաշահումը և ընտրակաշառքը: Որևէ օրենք կոռուպցիան, ընտրակաշառքը չի բացառելու:
Այստեղ այլ լուծում է պետք: Եվ ես այսօր՝ 2016 թվականի ապրիլի 28-ին Դաշնակցության անունից առաջարկում եմ՝ 2017 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների քարոզարշավից առաջ մասնակից քաղաքական ուժերը ստորագրում են ջենտլմենական համաձայնագիր, որ ոչ իրենք, ոչ իրենց տարածքային թեկնածուները ընտրակաշառք չեն բաժանելու:
Նաև վերահսկման մեխանիզմներ են սահմանում: Կարծում եմ՝ սա կլինի պատասխանատու, համարժեք դիրքորոշում երկրի դիմագրավածմարտահրավերներին: Կլինի մեր երկրում արմատական փոփոխություններ կատարելու, նոր որակի իշխանություն ձևավորելու նախապայման: Անկախության սերնդի, այսօր մեր Հայրենիքի սահմանը պաշտպանող, թիկունքն ապահովող սերնդի առաջ մենք պարտք ունենք՝ թույլ տալ, որ նրանք ազատ ընտրությունների միջոցով կառուցեն ուժեղ, արդար, բարեկեցիկ Հայաստան:
Ոչ մի քաղաքական ուժ ընտրակաշառք չի բաժանելու
Աշխատելու մեր տարբերակն ավելի արդյունավետ է, քան վերջնագրեր ներկայացնելը
Ընտրական օրենսգրքի նախագծի քննարկման ընթացքում ելույթ ունեցավ ՀՅԴ խմբակցություն քարտուղար Աղվան Վարդանյանը:
Նրա խոսքով` իրենք Ընտրական օրենսգրքի շուրջ սկսել են աշխատել Սահմանադրական հանրաքվեից անմիջապես հետո, մի քանի քննարկում են ունեցել մասնագիտական խմբի հետ, մի քանի անգամ գրավոր առաջարկներ ներկայացրել:
«Արել ենք առանց աղմուկի, առանց պաթետիկ հայտարարությունների: Մեր նպատակն է եղել հնարավորության սահմանում նախնական տարբերակը բարեփոխել: Մաքսիմալիստական, այսինքն` անիրականանալի պահանջներ չենք դրել, աշխատել ենք փաստարկներով, հիմնավորումներով և որոշակի հաջողությունների հասել ենք: Մեր առաջարկությամբ ամրագրվել է ընդդիմության` խորհրդարանում առնվազն մեկ երրորդով ներկայացվածություն ունենալու հնարավորությունը, ինչը Սահմանադրությամբ ամրագրված իրավունքներն առարկայական կդարձնի»,- ասաց Վարդանյանը:
«Առաջարկվում էր, որ եթե մի կուսակցություն առաջին փուլում 40 տոկոս է հավաքում, ապա իրավունք կունենա թույլ չտալ մյուսներին կոալիցա կազմել և միանգամից անցնել երկրորդ փուլ: Այսօր այդ դրույթը չկա: Գյումրիի և Վանաձորի համար նախատեսվում էր 6-8 տոկոսանոց պատնեշ, դարձրել ենք 5-7, առաջարկել ենք ընտրողի ինքնության ստուգումը, գրանցումը կազմակերպել անհատական, բիոմետրիկ տվյալների հիման վրա` անձը հաստատող մեկ միասնական փաստաթղթով: Ոչ ամբողջական, գուցե, բայց ընդունվել է»,- ասաց պատգամավորը` հավելելով, որ երկրորդ ընթերցման ժամանակ դարձյալ մի շարք առաջարկություններ կանեն:
Վարդանյանը նշեց նաև, որ իրենց ոչ բոլոր առաջարկություններն են ընդունվել, բայց իրենք այդպիսի պատրանքներ չեն էլ ունեցել. բնական է` յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ նաև իր շահերով է առաջնորդվելու:
«Ամեն դեպքում` կարծում եմ, որ աշխատելու մեր տարբերակն ավելի արդյունավետ է, քան վերջնագրեր ներկայացնելը, մերժողական կեցվածք ընդունելը: Այդպիսիներն այսօր նոր Սահմանադրության պայմաններում են ապրում, վաղն էլ նոր ԸՕ-ով են մասնակցելու ընտրություններին: Մեկ բան ակնհայտ է` նոր Սահմանադրությունից բխող նոր ԸՕ-ն ընտրական համակարգի հանդեպ հանրության գրեթե գերակշիռ մասի գրեթե զրոյական վստահությունն էապես մեծացնելու հնարավորություն տալիս է»,- ասաց Վարդանյանը, ապա մեջբերեց հայտնի ճշմարտություն. «Լավ ընտրություններ կարելի է անցկացնել վատ օրենքով և լավ օրենքով էլ կարելի է անցկացնել խայտառակ ընտրություններ: Մեզ համար, այս առումով, հիմնարար հարցեր են մնում վարչական ռեսուրսի անսահմանափակ չարաշահումը և ընտրակաշառքը: Որևէ օրենք կոռուպցիան ու ընտրակաշառքը չեն բացառելու, այլ լուծում է պետք: Եվ ես այսօր` 2016 թվականի ապրիլի 28-ին, Դաշնակցության անունից առաջարկում եմ` 2017 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների քարոզարշավից առաջ մասնակից բոլոր քաղաքական ուժերը ստորագրում են ջենտլմենական համաձայնագիր, որ ո’չ իրենք, ո’չ իրենց տարածքային թենածուներն ընտրակաշառք չեն բաժանելու, նաև վերահսկման մեխանիզմներ են սահմանում: Սա, կարծում եմ, կլինի պատասխանատու, համարժեք դիրքորոշում երկրի մարտահրավերներին, կլինի երկրում արմատական փոփոխություններ կատարելու, նոր որակի իշխանություն ձևավորելու նախապայման»:
Վարդանյանն իր խոսքը եզրափակեց այսպես. «Անկախության սերնդի, այսօր մեր հայրենիքի սահմանը պաշտպանող, թիկունքն ապահովող սերնդի առաջ պարտք ունենք, որ նրանք ազատ ընտրությունների միջոցով կառուցեն ուժեղ, արդար, բարեկեցիկ Հայաստան»:
