Պատմութիւն

1-5 Մայիս 1920, Հայաստա­նի ­Հան­րա­պե­տու­թիւն. ­Մա­յի­սեան խռո­վու­թեանց դառն դա­սե­րը

Մա­յի­սի ա­ռա­ջին օ­րե­րը, 98 տա­րի ա­ռաջ, ­Հա­յաս­տա­նի մէջ ե­ղան պատ­մա­կան մեծ նշա­նա­կու­թեամբ յատ­կան­շո­ւող տագ­նա­պա­լի եւ դա­ժան օ­րեր՝ բախ­տո­րոշ անդ­րա­դարձ ու­նե­նա­լով նո­րան­կախ ­Հա­յաս­տա­նի ­Հան­րա­պե­տու­թեան հե­տա­գայ ըն­թաց­քին վրայ։ Մա­յիս 1ի Աշ­խա­տա­ւո­րա­կան Օ­րո­ւան տօ­նախմ­բու­թիւն­նե­րը, 1920ին, Ե­րե­ւա­նի մէջ սկսան ար­տա­սո­վոր ծանր մթնո­լոր­տի մէջ։ ­Քա­նի մը օր ա­ռաջ՝ 28 Ապ­րի­լին խորհր­դայ­նա­ցած Ատր­պէյ­ճա­նի կար­միր իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը վերջ­նա­գիր յղած էին վար­չա­պետ Ալ. ­Խա­տի­սեա­նի…

Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական վիճակը եւ գաղթականության հարցը

Արարատ Հակոբյան Հայաստանի Հանրապետությունը Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական վիճակը և գաղթականության հարցը Ցարական Ռուսաստանի հետամնաց ծայրագավառը համարվող Հայաստանի տնտեսության վիճակն աննախանձելի էր, իսկ Աշխարհամարտի և թուրքական ներխուժման հետևանքով էլ՝ լիովին կազմալուծված: Որպեսզի պարզ լինի, թե ինչպիսի վնասներ էր պատճառել թուրքական 1918 թ. արշավանքը, բավական է հիշատակել մի երկու փաստ: Հաշվումները ցույց են տվել, որ թուրքական զորքը և…

1 ­Մա­յիս 1890. Աշ­խա­տան­քի եւ աշ­խա­տա­ւո­րու­թեան ա­զա­տագ­րու­մի շար­ժու­մը

— Աշ­խա­տան­քը կ­’ազ­նո­ւաց­նէ մար­դուս հո­գին։ — Քր­տին­քը կը մաք­րէ ներ­սէն։ Քր­տին­քը կու գայ այն­պի­սի տե­ղե­րէ, ուր լո­գան­քի ջու­րը եր­բեք պի­տի չկա­րե­նայ հաս­նիլ… ­Մա­յիս ­Մէկ է դար­ձեալ եւ աշ­խար­հի չորս ծա­գե­րուն, բա­ցա­ռու­թեամբ հիւ­սի­սա­յին Ա­մե­րի­կա­յի, աշ­խա­տան­քը դա­դար կ­’առ­նէ եւ հա­մայն մարդ­կու­թիւ­նը կը տօ­նէ Աշ­խա­տան­քի ու Աշ­խա­տա­ւո­րու­թեան մի­ջազ­գա­յին Օ­րը։ Թէեւ հնա­դա­րեան ժա­մա­նակ­նե­րէն մարդ­կու­թիւ­նը տօ­նած է ­Մա­յիս ամ­սու գա­լուս­տը…

24 Ապրիլ 1915. Հայոց Ցեղասպանութեան կիզակէտը խորհրդանշող թուականը

Գրված է Ցեղասպանության 100-երորդ տարելիցի առիթով: Ապ­րիլ 24ին կը բա­ցո­ւի հա­յոց օ­րա­ցոյ­ցին ա­մէ­նէն սեւ ու ա­րիւ­նա­լի է­ջը։ Տա­րո­ւան այս օ­րը, ա­հա 100 տա­րիէ ի վեր, երկ­րա­գուն­դի ա­մէ­նէն կոր­սո­ւած ան­կիւնն ին­կած հայ բե­կորն ան­գամ, տե­ղը եւ ձե­ւը կը գտնէ միա­ժա­մա­նակ՝ – թէ՛ յար­գե­լու յի­շա­տա­կը բիւ­րա­ւոր մեր նա­հա­տակ­նե­րուն, – թէ՛ ան­մի­ջա­կան շրջա­պա­տին ու ամ­բողջ աշ­խար­հին յի­շեց­նե­լու, որ…

Միքայէլ Վարանդեան (1872-1934). Թուրքիոյ ցեղասպանական ոճիրին յետ-Եղեռնեան նահատակ գաղափարապաշտը

Ապրիլեան ոգեկոչումներու եւ խորհրդածութեանց ծանր մթնոլորտը յատկապէս շեշտելու կու գայ Ապրիլ 22ի այս օրուան զուգադիպող մահուան տարելիցը Միքայէլ Վարանդեանի։ 1915ի Ապրիլ 24ին Պոլսոյ մէջ ձերբակալուած, աքսորուած ու Արհաւիրքի ճամբուն վրայ տմարդի խոշտանգուած ու նահատակուած հայոց Մեծերու շարքին չգտնուեցաւ Միքայէլ Վարանդեան։ Բայց Հայկական Յեղափոխութեան անկրկնելի գաղափարախօսն ու Դաշնակցութեան տեսաբանը այլապէս, թրքական պետութեան գործադրած հայասպանական մեծ ոճիրին…

Այսօր Թաթուլ Կրպեյանի ծննդյան օրն է

Արցախյան ազատամարտի տարիներին Թաթուլ Կրպեյանը եղել է Գարդմանքի Գետաշեն-Մարտունաշեն ենթաշրջանի ինքնապաշտպանության հրամանատարը: Թեժ էին մարտերը, սակայն քաջ հայորդին վայրկյան անգամ չէր մտածում հող զիջելու մասին։ Թաթուլն ասում էր. «Ինչո՞ւ եք վախենում մահից։ Հողի համար ես հենց հիմա պատրաստ եմ մեռնել։ Հողի, ազգի համար։ Ես ոչ մի անգամ չեմ գնա Երևանի օդանավակայանում իջնեմ, ասեմ՝ Գետաշենը հանձնեցի։…

Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական վիճակը և գաղթականության հարցը

Արարատ Հակոբյան Հայաստանի Հանրապետությունը Հանրապետության սոցիալ-տնտեսական վիճակը և գաղթականության հարցը Ցարական Ռուսաստանի հետամնաց ծայրագավառը համարվող Հայաստանի տնտեսության վիճակն աննախանձելի էր, իսկ Աշխարհամարտի և թուրքական ներխուժման հետևանքով էլ՝ լիովին կազմալուծված: Որպեսզի պարզ լինի, թե ինչպիսի վնասներ էր պատճառել թուրքական 1918 թ. արշավանքը, բավական է հիշատակել մի երկու փաստ: Հաշվումները ցույց են տվել, որ թուրքական զորքը և…

18 Ապ­րիլ 1921, Ար­ցախ. ­Վերջ գտաւ ­Թե­ւան Ս­տե­փա­նեա­նի ղե­կա­վա­րած հա­կա­պոլ­շե­ւի­կեան ապս­տամ­բու­թիւ­նը

1921 թո­ւա­կա­նի Ապ­րի­լը ծան­րա­գոյն, այ­լեւ վճռո­րոշ ա­միս մը ե­ղաւ հայ ժո­ղո­վուր­դի եւ Հա­յաս­տա­նի պատ­մու­թեան մէջ։ Ան­կախ ­Հա­յաս­տա­նի ­Հան­րա­պե­տու­թիւ­նը երկ­րորդ ան­գամ — եւ այ­լեւս 70 տա­րո­ւան հա­մար — ին­կաւ խորհր­դա­յին լու­ծի տակ։ 18 ­Փետ­րո­ւար 1921ին շղթա­յա­զեր­ծուած հա­մա­ժո­ղովր­դա­յին ապս­տամ­բու­թիւ­նը, զի­նու զօ­րու­թեամբ խորհըր­դայ­նա­ցո­ւած ­Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թեան ղե­կը վե­րա­դարձ­նե­լով Սի­մոն Վ­րա­ցեա­նի գլխա­ւո­րած ­Հայ­րե­նի­քի Փր­կու­թեան ­Կո­մի­տէին, յիս­նօ­րեայ ու­ժեղ դի­մադ­րու­թիւն ցու­ցա­բե­րե­լէ ետք…

Շահան Նաթալի (1884-1983թթ). Հայ ազգը ոչ միայն խօսքով, այլ մանաւանդ գործով պէտք է տիրանայ ապրելու իր իրաւունքին

Շահան Նաթալի (Յակոբ Տէր Յակոբեան) ծնուել է 1884թ. Արեւմտեան Հայաստանի Խարբերդ նահանգի Հիւսէյնիկ գիւղում: Որբացել է սուլթանական Թուրքիայում իրականացուած հայկական կոտորածների ժամանակ: Փոքր տարիքից ուխտել է ուղղել իր ընտանիքի եւ իր ժողովրդի հանդէպ կատարուած մեծ անիրաւութիւնը: Սովորել է Կ. Պոլսի Պէրպէրեան Վարժարանում, բախտ ունենալով աշակերտելու ժամանակի լաւագոյն մանկավարժներից Ռեթէոս Պէրպէրէանին: 1904 թ. Մեկնել է Ամերիկայի…

«Շահումյանի արծիվը». Շահեն Մեղրյանի հիշատակի օրն է

Շահեն Մեղրյանը Ծնվել է 1952 թ. հունվարի 2-ին Շահումյանի շրջանի Գյուլիստան գյուղում: Ընտանիքի 9-րդ երախան էր, ուներ 6 եղբայր, 4 քույր: Գերազանց ավարտելով միջնակարգ դպրոցը` 1969թ. ընդունվել է ԵՊՀ Տնտեսագիտության ֆակուլտետ: 1975 թ. ավարտել է համալսարանը և վերադարձել Շահումյանի շրջան: Սկզբից աշխատել է որպես տնտեսագետ, ապա շրջանի կոմերիտմիության առաջին քարտուղար: 1981-1988 թթ. եղել է շրջանի…