Եւրոպայի եւ Միացեալ Նահանգների քաղաքական բեմերում 1915-ի Հայկական Ցեղասպանութեան ճանաչման վերջին յաջողութիւններից յետոյ եւ Ֆրանսիական խորհրդարանի նոյնօրինակ օրինագծի քուէարկման նախօրեակին` Թուրքիայի կողմից արծարծուած Հայաստան-Թուրքիա երկխօսութիւն սկսելու հարցի կապակցութեամբ, Հ.Յ.Դ.Բիւրոն յայտարարում է.
Հաստատելով երկու հարեւան երկրների միջեւ ազատ երկխօսութեան միջոցով հարցերը լուծելու սկզբունքը, Հ©Յ©Դաշնակցութիւնը հրամայական է համարում, որ Հայաստան-Թուրքիա միջ-պետական յարաբերութիւնների հաստատման որեւէ նախաձեռնութիւն զերծ լինի Թուրքիայի կողմից դրուած բոլոր տեսակի նախապայմաններից£
Ակնյայտ է, որ թրքական դիւանագիտութեան օրակարգում յայտնուած այս ցանկութիւնը, ոչ թէ բխում է հայ-թրքական յարաբերութիւնները բնականոնացնելու Թուրքիայի անկեղծ մտահոգութիւնից, այլª բարիկամեցողական ձեւական արտայայտութիւններով, Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման թափը կասեցնելու եւ Թուրքիայի Եւրոպական ընտանիք մուտքի համար յաւելեալ վարկանիշներ շահելու Թուրքիայի մարտավարական քաղաքականութիւնից£ Թրքական դիւանագիտութիւնը իր այս քայլը հրապարակաւ պայմանաւորում է անընդունելի զիջումներով, կապուած` Ցեղասպանութեան ճանաչման հարցին եւ Արցախի կարգավիճակի խնդրին:
Հայկական Ցեղասպանութեան անվիճելի փաստը չի կարող սակարկութեան նիւթ լինել: Բանակցութեան առարկայ կարող է լինել միայն Ցեղասպանութեան հատուցման եղանակը£ Եթէ Թուրքիան իսկապէս ցանկանում է դիւանագիտական յարաբերութիւններ հաստատել Հայաստանի հետ, որպէս բարի կամքի արտայայտութիւն, նա պարտաւոր է նախ ընդունել Հայկական Ցեղասպանութեան փաստը եւ շօշափելի քայլեր կատարել թուրք ժողովրդի հաւաքական գիտակցութեանը յանձնելու այդ իրողութիւնը:
Հայաստան-Թուրքիա երկխօսութեան գործընթացին չի կարող մաս կազմել Արցախեան հիմնահարցը: Արցախի խնդրում, Թուրքիան պաշտօնական կողմ չէ եւ չի կարող դառնալ: Արցախի կարգավիճակի խնդիրը վճռուելու է նախ եւ առաջ ԼՂՀ-ի եւ Ադրբեջանի միջեւ երկկողմ համաձայնութեամբ:
Հայաստան-Թուրքիա երկխօսութեան գործընթացը շօշափում է համայն հայութեան շահագրգռութիւնների շրջանակը: Երկխօսութեան ժամանակ, հայ պետականութեան եւ Սփիւռքի շահերը միմիանց հակադրելու որեւէ փորձ դատապարտում է այն վտանգելուն եւ հետեւաբար` ձախողութեան:
Հայոց Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչումը ՀՀ արտաքին քաղաքականութեան ռազմավարական հիմնահարց է, որն ամրապնդուած է ՀՀ նախագահի` ՄԱԿ-ի բարձր ամբիոնից կատարուած յստակ ձեւակերպումով:
Առ այդ, հայրենի դիւանագիտութիւնից ակնկալում ենքª լինել սթափ, ճիշտ գնահատել թրքական պարագայական այս մարտավարութիւնը եւ այդպիսով չվնասել հայկական ներգործօն եւ ազդու քաղաքականութեան, որը ձեւաւորուել է անցնող երկու տարիների ընթացքում, շնորհիւ Հայաստանի իշխանութիւնների քաղաքականութեան եւ Հայ Դատը հետապնդող ուժերի հետեւողական ճիգերի£
Համոզուած ենք, որ հայ-թրքական յարաբերութիւնների բնականոնացման համահայկական հնչեղութիւն ունեցող հարցի արծարծումը չի կարող սահմանափակուել պաշտօնատար անձանց սեղմ շրջանակով:
Հ.Յ.Դ. ԲԻՒՐՕ
16 Յունուար 2001
Ք. Երեւան
