«Առաջին լրատվական»-ի հարցազրույցը ՀՅԴ ԳՄ ներկայացուցիչ Արմեն Ռուստամյանի հետ:
– Պարոն Ռուստամյան, Դուք նախագահական ընտրությունները բոյկոտելու մասին կարծիք էիք հայտնել: Այդ տարբերակը քննարկե՞լ եք ոչ կոալիցիոն մյուս ուժերի հետ:
– Ո՛չ: Մենք այժմ սկսում ենք քննարկումներ մեր առաջարկած 7 կետից բաղկացած օրակարգի շուրջ: Բոյկոտը տարբերակներից մեկն է, երբ մրցակցային դաշտ ապահովելու ոչ մի այլ հնարավորություն չի լինում, և ընտրությունները դառնալու են ինքնանպատակ, վերջին խորհրդարանական ընտրությունների մեթոդներով իշխանությունների վերարտադրումը ապահովող միջոց: Բնականաբար, այդ պարագայում մասնակցությունը կարող է միայն լեգիտիմության տպավորություն առաջացնել: Բայց եթե համաձայնություն առաջանա, և ընդդիմադիր զանգվածը մոբիլիզացնող քաղաքական ուժերի մի ճակատ ձևավորվի, ընտրությունների իմաստը կմեծանա, ժողովուրդն ավելի վստահությամբ կգնա ընտրություններին՝ հասկանալով, որ ընտրությունները իշխանափոխության գործիքի վերածելու լուրջ հնարավորություն կա:
– Այսինքն՝ բոյկոտը բացառվե՞ց:
– Այս պարագայում՝ այո: Որպեսզի բոլոր տարբերակների համար հնարավորությունների դաշտը պահպանենք, մենք ի սկզբանե խուսափեցինք խոսել մեր թեկնածուի անձի և առաջադրման մասին: Բայց դա չի նշանակում, որ այդ լուծումը չի կարող լինել: Մենք դա առաջ չբերեցինք, որպեսզի մասնակցության բոլոր տարբերակների ավելի օբյեկտիվ ու խորքային քննարկումների արդյունքում քաղաքական ուժերն ընտրեն իրենց համար լավագույն տարբերակը՝ բոյկոտից մինչև համախմբում: Այս առումով բոլոր տարբերակների քննարկումներն առջևում են, և ես վստահ եմ, որ դեկտեմբերին արդեն հստակ պատկեր կձևավորվի:
– Ձեր առաջարկությունների մեջ կետեր կային, որ մի օր առաջ ԲՀԿ-ն էր ներկայացրել: Օրինակ` 100 տոկոս համամասնական ընտրակարգին անցնելու մասին ՀՅԴ հետ զուգահեռ օրենսդրական նախաձեռնություններ են արել նաև ԱԺ «Ժառանգություն» ու ՀԱԿ խմբակցությունները: Դուք մինչև ձեր առաջարկությունները հրապարակելը այդ ուժերի հետ քննարկումներ ունեցե՞լ եք:
– ԲՀԿ հայտարարության 2 կետերը մեր 7 կետի մեջ ընդգրկված են: Մենք համարում ենք, որ ԲՀԿ առաջարկածը բավարար չէ: Նախաձեռնությունը պետք է բաղկացած լիներ անհրաժեշտ, բայց միևնույն ժամանակ բավարար քայլերից: Մենք չգիտենք, թե իրենք ինչ պաշտոնական տեսակետ ունեն մեր հայտարարության մասին: Մենք այսօր նրանց հետ հանդիպում կունենանք: Կարծում եմ, որ առաջին խոսակցության ժամանակ որոշ բաներ կպարզվեն:
– Քննարկում է լինելու ԲՀԿ-ի՞ նախաձեռնած կոնսուլտացիայի, թե՞ ՀՅԴ-ի 7 կետերի շուրջ:
– Մենք գնալու ենք մեր տեսակետներով: Միգուցե նրանք էլ համաձայնեն դրանց հետ ու ավելացնեն իրենց նախաձեռնությանը: Հարցերը լուծելու համար միայն խորհրդարանական համակարգին անցնելն ու ընտրական համակարգ փոխելը թուլացնում է փաթեթը: Պետք է ուշադիր լինել, որ հիմա էլ խորհրդարանական համակարգը ինչ-որ ձևով միահեծան իշխանության հենարան չդառնա: Հարցերի հարցն այն է, որ այսօր իշխող կուսակցությունը և պետությունը նույնացված են, և այդ պայմաններում երկիրը չի կարող զարգանալ: Պետք է այդ վիճակից ազատվելու իրական քայլեր անել: Այդ քայլերն ամփոփված են մեր 7 կետերում: Մենք նաև պետք է այնպիսի ընտրական համակարգ ստեղծենք, որը դառնա իշխանափոխության գործիք: Թե չէ այստեղ ժողովրդավարության փոխարեն պլուտոկրատիա ենք ստեղծել, որտեղ ոչ թե քվեն, այլ փողն է որոշում, թե ով կգա իշխանության: Ով էլ գալիս է իշխանության, առաջին գործն այն է լինում, որ հավելյալ փող կուտակելով և վարչաֆինանսական ռեսուրսներով ապահովի իր վերարտադրումը, իր իշխանությունը:
– ՀՅԴ-ի գործունեությունից կարծես տպավորություն է ստեղծվում, որ թեկնածու չեք առաջադրելու:
– Ո՛չ, մենք ասել ենք, որ մեր այդ գաղափարները մեր թեկնածուն լավագույնս կիրագործի: ՀՅԴ-ն անձով սահմանափակվող կուսակցություն չէ, և ՀՅԴ թեկնածուն չի կարող չիրագործել այս դրույթները, որովհետև նախ իր կուսակցության առաջ է պատասխան տալու: Այս ծրագիրը նպատակ չունի ինչ-որ մեկին նախագահ դարձնել:
– Հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ ընդդիմությունը համախմբվի մեկ թեկնածուի շուրջ:
– Ես այդ հնարավորությունը չեմ բացառում: Դրա համար ենք այդ պրոցեսը սկսել: Դեկտեմբերին մեր Գերագույն ժողովն իր որոշումը կկայացնի այդ պատկերի հիման վրա:
– Հնարավո՞ր է ՀՅԴ-ն պաշտպանի ՀԱԿ-ի կամ «Ժառանգության» թեկնածուին:
– Առաջին քայլը եթե չենք կատարել, երկրորդ քայլի մասին խոսելն անիմաստ է:
– Եթե ՀԱԿ-ը կամ մեկ այլ կուսակցություն հայտարարի, որ ընդունում են ձեր 7 կետերը, և որ իրենց թեկնածուն ընտրվելու դեպքում խոստանում է դրանք իրականացնել, կպաշտպանե՞ք նրան:
– Այդ ամենը դեռ պետք է հայտարարվի: Եթե հայտարարվի, կտեսնենք: Բայց թող մեր թեկնածուին պաշտպանեն: Մենք ենք չէ՞ այս ամենը նախաձեռնել: Բայց հիմա խնդիրը թեկնածուն չէ, մենք հատուկ այդ խնդիրը չենք դրել, որ չձախողի գործընթացը: Հենց թեկնածուի անձը առաջ բերվեց, այդ ամենը կձախողվի:
– ՀՅԴ-ն ու ԲՀԿ-ն իրենց այս նախաձեռնություններով կարծես թե խորհրդարանական ընտրությունների նախաշեմին ստեղծված միասնական շտաբի նման մի համախմբում են պլանավորվում:
– Խոսքը ավելի մեծ համախմբման մասին է: Սա ավելի հեռուն գնացող և խորքային խնդիր է: Այս փաթեթն ավելի ամբողջական է, և մեր կարծիքով` երկրի առջև կանգնած խնդիրների լուծումներ է առաջարկում: Իհարկե, դրա մեջ կա համախմբման միտք, և էլ պետք է դա կարևորել: Բայց շատ կարևոր է, որ այստեղ ինչ-որ մեկի կուսակցական շահը չտեսնեն, չկարևորեն: Այստեղ բոլորի շահերն էլ կան: Եթե կատարվեն մեր առաջարկած փոփոխությունները, երկրում նոր իրավիճակ կունենանք: Այսօրվա վիճակով միայն իշխանությանը ձեռնտու չէ մեր փաթեթը:
– Կարծիքներ հնչեցին, որ թե՛ ՀՅԴ-ի, թե՛ ԲՀԿ-ի հայտարարությունների հետևում նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանն է կանգնած:
– Բացարձակ, նորից փորձում են շեղել գործընթացները: Այս գաղափարները մենք առաջ ենք քաշել, երբ Ռ. Քոչարյանին էինք պաշտպանում: Քոչարյանն այս ուղղությամբ կիսաքայլեր կատարել է, բայց մնացել է կես ճանապարհին: ԱԺ-ի դերն է մեծացրել՝ որոշ իրավասություններ փոխանցելով խորհրդարանին: Մենք այն ժամանակ էլ պահանջում էինք, որ քայլը լիարժեք լինի, անցնենք խորհրդարանական համակարգին: Մեր ասածը բոլորովին այլ է, մենք չենք ասում, թե կիսանախագահական համակարգ ստեղծենք, մենք ասում ենք ստեղծենք խորհրդարանական համակարգ: Եթե Քոչարյանը համաձայներ, 2005թ. Սահմանադրությունն այդ տրամաբանությամբ կփոխվեր: Բայց տեսնում ենք, որ կամաց-կամաց խորհրդարանական կառավարման համակարգին անցնելու միտում կա: ԲՀԿ-ն 100 տոկոս համամասնականի մասին խոսում էր, բայց խորհրդարանական համակարգի մասին չէր խոսում: «Ժառանգությունն» ավելի վաղուց է այս խնդիրներին անդրադարձել: Խորհրդարանական համակարգի հետ կապված դեռ պարզ չէ ՀԱԿ-ի տեսակետը:
Արմինե Ավետյան
«ԱՌԱՋԻՆ ԼՐԱՏՎԱԿԱՆ»
