Անդրադառնալով խորհրդարանական կառավարման համակարգի անցնելու ԲՀԿ-ի առաջարկությանը, դրա վերաբերյալ ՀՅԴ-ի հայտարարությանը, նախագահական ընտրություններում միասնական թեկնածու ունենալու հեռանկարին՝ Ազգային ժողովում ՀՅԴ խմբակցության քարտուղար Աղվան Վարդանյանն ասում է, թե Հայաստանում կա փորձ, երբ ընդամենը տասն օրվա ընթացքում իրադարձություններն այնպես են շրջվում, որ որևէ մեկը չէր էլ կարող ակնկալել: Նրա խոսքով՝ առաջիկա շաբաթների քննարկումների արդյունքում կձևավորվի օրակարգ, և հնարավոր կլինի խոսել հետագա քայլերի մասին։

— Պրն Վարդանյան, սկսվել է մի գործընթաց, որը հետաքրքիր զարգացումներ է ենթադրում: Խոսքը խորհրդարանական կառավարման համակարգի անցնելու՝ ԲՀԿ-ի առաջարկության և դրա վերաբերյալ ՀՅԴ-ի հայտարարության մասին է, որը, կուսակցության ձևակերպմամբ, երկրորդեց այդ առաջարկությանը։

— Նախ ԲՀԿ-ն սկսեց, ՀՅԴ-ն երկրորդեց. այս հարցերը ես չեմ կարևորում: ՀՅԴ-ն տասնամյակներ շարունակ խորհրդարանական կառավարման համակարգի կողմնակից է եղել և բազմիցս այդ մասին հայտարարել է: Ցավոք, վերջին հազար տարում մենք պետականության քիչ փորձ ենք ունեցել, սակայն Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը խորհրդարանական էր: Կարծում եմ՝ այն ժամանակ ևս այդ խնդիրները քննարկվել են, և ՀՅԴ-ն գնացել է խորհրդարանական երկրի ճանապարհով: 1990-ականներից ի վեր այս հարցը միշտ օրակարգում է եղել:

Մեր հայտարարությանն անդրադառնալիս բոլորը կենտրոնացել են խորհրդարանական համակարգի վրա, սակայն այն շատ ավելի ընդգրկուն էր և առաջ էր բերում երկրի առաջ կանգնած հիմնարար հարցերը: Միայն խորհրդարանական համակարգն այդ հարցերը չի լուծում, և պետք է ամեն ինչ դիտարկել ընդհանրության մեջ:

Մենք ուրախ ենք, որ ԲՀԿ-ն եկել է այն գիտակցությանը, որ անհրաժեշտ է փոխել կառավարման համակարգը: Որքան հիշում ենք, ԲՀԿ-ն նման դրույթ չի ունեցել 2012թ. մայիսյան խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ:

— Շատերը քննարկումների այս փուլում հակված են մտածելու, որ խորհրդարանական, նախագահական կամ կիսանախագահական համակարգի անցնելը էական ոչինչ չի տա հասարակ քաղաքացուն կամ երկրին: Միևնույն է, բուն ընտրական գործընթացը կեղծվում է կամ բռնաբարվում, ուստի ի՞նչ տարբերություն՝ վարչապե՞տն է թալանում երկիրը, թե՞ նախագահը։

— Մեր հայտարարության ամենաառաջին կետը վերաբերում է ընտրությունների բնույթին: Մենք ասում ենք, որ անհրաժեշտ է փոխել ընտրությունների բնույթը, բացառել ընտրակաշառքը և վարչական ռեսուրսի անսահմանափակ օգտագործումը:

— Ինչպե՞ս է դա արվելու։

— Դա արվելու է քաղաքական ուժերի ամենօրյա պայքարի արդյունքում: Մենք՝ ՀՅԴ-ն, ասում ենք, որ այսօր կանգնած ենք ոչ թե այս կամ այն ճամբարում, այլ «Հարգելի հասարակություն, քաղաքական ուժեր, փորձագետներ, մասնագիտական խմբեր, քաղաքացիական հասարակություն, մեր երկրի խնդիրները սրանք են, եթե մենք ուզում ենք նորմալ երկիր դառնալ, այս հարցերը պետք է կարգավորենք»։ Եթե հասարակությունն ու քաղաքական ուժերը համախմբվեն այս հարցերի շուրջ, և ընտրվելիք նախագահը ստանձնի հարցերը լուծելու հանձնառությունը, ուրեմն կգնանք առաջ: Այս փուլում ենք ներկայում:

Ինչ վերաբերում է ընտրությունների բնույթին, ցավոք, 2012թ. մայիսին Հայաստանում ընտրություններ չեն եղել, որքան էլ մեծամասնությունն ասի՝ ամենալավ ընտրություններն էին, կամ միջազգային հանրությունը առաջընթաց արձանագրի: Այդ ընտրություններում դերակատար են եղել անսահմանափակ դրամական միջոցները՝ առնվազն 150-170 մլն դրամ տարբեր քաղաքական ուժերի կողմից և վերևից ներքև վարչական ռեսուրսի աննախադեպ օգտագործումը:

— ՀՅԴ-ն, ինչպես նշեցիք, բավական ծավալուն օրակարգ է ներկայացրել, ԲՀԿ-ն՝ նույնպես: Սակայն հասարակական, քաղաքական և այլ շրջանակներում խոսվում է այն մասին, որ նախաձեռնության նպատակը ոչ թե խորհրդարանական հանրապետություն ունենալը կամ բարեփոխումներ անելն է, այլ հակահանրապետական կոալիցիայի ձևավորումը։

— Ես ներկայացրի ՀՅԴ-ի մոտեցումը. մենք բաց ենք անխտիր բոլորի հետ քննարկումների համար, ոչ միայն քաղաքական ուժերի, այլ նաև հանրության հետ: Այնպես որ՝ մենք այսօր որևէ ուղղվածություն չունենք:

Իհարկե, գիտակցում ենք, որ ԲՀԿ-ի նոր որդեգրած սկզբունքը, առաջարկը, գուցեև ինչ-որ մարտավարական հարցեր է լուծում, սակայն մենք դա չենք կարևորում: Կարևոր է, որ Հայաստանում քաղաքական ուժերը, հանրությունը գիտակցեն, որ ճիշտ ճանապարհը այս ուղղությամբ ընթանալն է:

Կարևոր է քննարկումները ոչ միայն սևեռել այս կետի վրա, այլև վարել մեր հայտարարության մեջ նշված մյուս հարցերի շուրջ նույնպես:

— Այդ դեպքում իշխող կուսակցության վերաբերմունքը Ձեր ասածի համատեքստում զարմանալի է, որովհետև հանրապետականները բազմաթիվ պիտակավորումներ տվեցին այս գործընթացին, նույնիսկ անձնական վիրավորանքներ հնչեցին:

— Գիտեք, իշխող կուսակցությունը սիրում է հաճախ կրկնել՝ թող առաջին դեմքերը հայտարարություններով հանդես գան: Նույնը կարելի է ՀՀԿ-ի մասին ասել: Այն մեծ կուսակցություն է՝ ամենատարբեր շերտերով, ամենատարբեր նկրտումներով, և այնտեղ շատ են մարդիկ, որոնք առաջ ընկնելու, հավատարմությունը ցույց տալու և իրենց ծառայություններն առաջարկելու տարիներով ձևավորված սովորություն ունեն:

Ցավոք, այս իմաստով աչքի են ընկնում որոշ երիտասարդ գործիչներ, բայց չեմ կարծում, որ դա ՀՀԿ-ի՝ գոնե հրապարակային, ընդհանրական մոտեցումն է: Բացառված չէ, որ այդ առաջ ընկնողները վաղը անձամբ հայտնվեն շատ վատ վիճակում: Այնպես որ՝ կսպասենք քաղաքական ուժերի պաշտոնական տեսակետներին:

— Այսինքն՝ եթե ՀՀԿ-ի ղեկավարները ցանկություն հայտնեն այս հարցի շուրջ բանակցությունների սեղանի շուրջ նստել, ՀՅԴ-ն որևէ խնդիր չի՞ տեսնի։

— Բնականաբար, չենք տեսնում: Կրկնում եմ՝ մեր առաջարկը ուղղված է քաղաքական դերակատարություն ունեցող բոլոր ուժերին և հանրությանը։

— Պրն Վարդանյան, այնուամենայնիվ խոսքը նախագահական ընտրությունների և միասնական թեկնածու ունենալու մասին է: Որքանո՞վ եք հնարավոր համարում, որ այս առաջարկը կարող է հանգեցնել միասնական թեկնածու ունենալու գաղափարին՝ գոնե մի քանի քաղաքական ուժերի համար։

— Ոչինչ չեմ բացառում, մինչև նախագահական ընտրությունները դեռ բավական ժամանակ ունենք՝ մոտ 100 օր, և զարգացումները կարող են ցանկացած ուղղությամբ ընթանալ: Մեր երկրում ունենք այն փորձը, երբ ընդամենը տասն օրվա ընթացքում իրադարձություններն այնպես են շրջվել, որ որևէ մեկը չէր կարող ակնկալել. խոսքը 1996թ. մասին է:

Այսօր պետք է աշխատենք այդ ուղղությամբ, համախմբենք հանրությանը: Կարող է քաղաքական ուժերի բացարձակ մեծամասնությունը համախմբվել և հայտարարություններ անել, սակայն եթե չկարողանանք բոլոր խնդիրները, ոչ միայն մեկը, դարձնել մեր հանրության ակտիվ հատվածի՝ մոտ 10-15%-ի սեփականությունը և նրանց համախմբել այս հարցերի շուրջ, ուրեմն մնացածն ավելորդ կլինի:

— ՀԱԿ-ը հանդես է եկել բավական ընդլայնված օրակարգով, որտեղ խոսել է Ձեր նշած կետի մասին, այսինքն՝ հրապարակային, զանգվածային ակցիաներ, ինչը կարող է դիտվել Ձեր առաջարկի լրացում կամ նպատակ։

— Գիտեք, հասարակության ակտիվ հատվածի ինքնադրսևորման միակ ձևը ակցիաները կամ հանրահավաքները չեն, բազմաթիվ այլ միջոցներ ու ձևեր կան:

Տեսեք, առաջարկել ու բանակցություններ ենք սկսել քաղաքական ուժերի հետ, առաջիկայում հանդիպումներ կկազմակերպենք նաև հանրության այլ շերտերի, քաղաքացիական հասարակության և մասնագիտական խմբերի, այդ թվում՝ լրատվամիջոցների հետ: Եվ կարծում եմ, որ այս ֆորումներում կառաջանա հիմնական այն ուղղվածությունը, որը կտանի առաջ: Նույնը այսօր անում է նաև ԲՀԿ-ն:
Առաջիկա շաբաթներին քննարկումների արդյունքում կձևավորվի այդ օրակարգը, և հնարավոր կլինի խոսել հետագա քայլերի մասին:

— Այսինքն՝ ՀՅԴ-ն առանձին բանակցություններ է վարում այլ շերտերի հետ, և պետք չէ՞ այս գործընթացին նայել ԲՀԿ-ի օրակարգի համատեքստում։

— Բնականաբար: Այս հայտարարությունը մեկ շաբաթ առաջ պատրաստ էր և այն հրապարակելու համար սպասում էինք խորհրդանշական մի օրվա, ասենք՝ 100 օր մինչև նախագահական ընտրությունները: Մեկ օր առաջ եղավ ԲՀԿ-ի հայտարարությունը, սակայն դա որևէ առաջնայնություն չի ենթադրում: Կրկնում եմ՝ այդ քննարկումներն անում ենք ոչ թե ԲՀԿ-ի, այլ մեր օրակարգով։

— Մինչև նախագահական ընտրությունները ՀՅԴ-ի համար ո՞րն է սեփական թեկնածուի ընտրության հարցում կողմնորոշվելու վերջնաժամկետը։

— Նախագահական ընտրությունների մասնակցության մեր ձևաչափը որոշում է Բարձրագույն ժողովը: Ամռանն ունեցել ենք գերագույն ժողով, և դեկտեմբերին նախատեսում ենք անցկացնել արտահերթ գերագույն ժողով, որում կամփոփվի այս ընթացքը, կսահմանվեն առաջիկա մեկ ամսվա ընթացքում մեր գործողությունները, և կորոշվի, թե ինչ ձևով և տարողությամբ է մեր կուսակցությունը մասնակցելու նախագահական ընտրություններին: Դա կլինի դեկտեմբերի 15-25-ը ընկած ժամանակահատվածում:

Զրուցեց Դերենիկ Մալխասյանը

ՍԻՎԻԼՆԵԹ