Խօսք` Արտասանուած Ընկ. Կարօ Եիւզպաշեանի Կողմէ, Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան 122-Ամեակին Նուիրուած Տօնակատարութեան Ընթացքին
Այսօր համախմբուած ենք միասնաբար նշելու Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան հիմնադըրութեան 122-րդ ամեակը:
Ալեհեր կազմակերպութիւնները «վիթխարի» կոչում կը ստանան միայն այն ժամանակ, երբ թաւալող տարիներու ընթացքին խարսխած են իրենց գաղափարական աշխարհահայեացքը, պահած բարոյական արժէքներու համակարգը եւ յաջողած են իրենց գործունէութեան պատուանդանին վրայ քանդակել, համազգային առումով նշանակալից իրագործումներ ու քաղաքական ձեռքբերումներ:
Հայոց Պատմութեան խաւար դարերը անթիւ վէրքեր կուտակած էին մեր ժողովուրդի հոգիին ու մարմնին վրայ: Հզօրները իրենց միջեւ բաժնած էին մեր հողը, արհաւիրքները կոտորած էին մեր ժողովուրդը, կրօնները յարանուանական գծով բաժանման նոր վիհ փորած էին մեր մէջ եւ տակաւին` պատմական դէպքերու բերումով, ամէնէն յետամնաց, ամէնէն բարբարոս ցեղերը մեծազանգուած բազմութիւններով խմբուած էին մեր հողերուն վրայ եւ գրեթէ ամէն կողմէ պաշարած մեր ժողովուրդը: Մեր երկրի քաղաքական, տնտեսական եւ բարոյական իրավիճակը փրկութեան ո՛չ մէկ յոյս կը ներշնչէր մեր ժողովուրդին:
Ահաւասիկ, այս պայմաններու մէջ էր, որ 1890 թուականին ծնունդ կ՛առնէր Ազատագրական շարժման նոր ուխտաւորը` Հ.Յ.Դաշնակցութիւնը:
Ուստի, դժուար պիտի չըլլար կռահել իր ծնունդով իսկ, իրեն վիճակուած պատմակշիռ առաքելութեան տարողութիւնը եւ ի գործ դրուելիք զոհողութեանց մաշտապը:
Անդրադառնալ այդ ժամանակաշրջանի Դաշնակցութեան իրագործումներուն, պիտի նշանակէ կրկնութեան գնով խօսիլ հայոց ազատագրական շարժումներու պատմութեան մասին, սակայն անհրաժեշտ է նշել, որ այդ յեղափոխաշունչ դրուագներէն ժառանգուած կտակով, հայը իր մէջէն թօթափեց դարաւոր ստրկամտութեան բարդոյթը եւ վերանորոգեց անկախութեան ու ազատութեան գաղափարով վերապրելու` կամքը:
Սարդարապատի փառահեղ յաղթանակով ստեղծուած Հայաստանի առաջին հանրապետութիւնը հայուն մարտունակ ոգիի դրսեւորման պըտղաբերումը հանդիսացաւ, Դաշնակցութիւնը շարունակեց իր ժողովուրդի ծառայութիւնը մաս կազմելով եւ հիմնական պատասխանատուութիւն վերցընելով օրուան կառավարութեան մէջ: Բայց ցաւոք` մեծապետական շահերու հետեւանքով, կարճ ժամանակ մը վերջ, վախճանը ապրեցանք այդ հրաշափառ յարութեան, որմէ ետք Դաշնակցութիւնը պարտադրաբար իր գործունէութեան սլաքը ուղղեց վտարանդի հայութեան հետզհետէ գոյաւորուող համասփիւռքեան գաղթօճախներու կազմակերպման, անոր հայեցի ու ազգային դաստիարակութեան դրսեւորման` ու Հայ Դատի նուիրական առաքելութեան:
Սովետական Միութեան փլուզումով, այլ երկիրներու կողքին, մենք եւս ունեցանք մեր Անկախ Հայաստանն ու Պետականութիւնը:
Հ.Յ.Դաշնակցութիւնը վերընձիւղուեցաւ Հայաստանի մէջ եւ յանուն «Ամբողջական Հայաստան, Ամբողջական Հայութեամբ» իր տեսլականին, վերըստանձնեց ազգային ազատագրական պայքարի դրօշը եւ ի պատիւ իր նուիրեալներու փաղանգին, արժանապատիւ մասնակցութիւն ունեցաւ Ղարաբաղեան պատերազմին:
Այսօր` Հայաստանէն ներս, որպէս իր գործունէութիւնը ծաւալած կուսակցութիւն, Հ.Յ.Դաշնակցութիւնը կը ձգտի հայ ժողովուրդի բարօրութեան, ժողովրդավարութեան ամրապնդման, երկրի զարգացման եւ հայրենի պետականութեան կայացման ու հզօրացման:
Սիրելիներ,
Սուրիահայ գաղութը իր երազային Հալէպով, համասփիւռքեան մեր կառոյցներու այն ինքնատիպ ու աւանդական գաղութն է, որ կազմուեցաւ յետ Եղեռնի դժբախտ իրողութեան: Սուրիոյ ասպնջական արաբ ժողովուրդը իր խղճամիտ եւ բարեգործ նկարագրով, իր հողերուն վրայ սրտբացօրէն ընդունեց տարագրուած հայութեան բեկորները առանց կրօնի խտրութեան, ու քանի մը տասնեակ տարիներ վերջ հայը մէկդի դրաւ իր գաղթականի ցուպը, թօթափեց` ջարդի ցնցոտիները, կերտեց ինքզինք եւ շնորհիւ իր շինարար ու ստեղծագործ տաղանդներուն, դարձաւ այս երկրի արժանապատիւ քաղաքացին:
Տուինք բարձրաստիճան սպաներ, որոնք իրենց պատուաբեր մասնակցութիւնը բերին Սուրիոյ անկախութեան պայքարին, ունեցանք նախարարներ, երեսփոխաններ նահանգային եւ քաղաքային յանձնաժողովներու մէջ ներկայացուցիչներ, որոնք իրենց պարկեշտ կեցուածքով ու անբիծ գործունէութեամբ անկեղծ պահեցին հայու մաքրամաքուր նկարագիրը:
Ունեցանք մեր եկեղեցիները, դպրոցները եւ ակումբները, ապրեցանք իբրեւ լիարժէք քաղաքացիներ պահելով մեր ուրոյն ինքնութիւնը: Մեր ապրած գոհունակ, անվտանգ եւ նիւթապէս բարւոք պայմաններուն իբրեւ արդիւնք` Սուրիան կոչեցինք մեր երկրորդ հայրենիքը:
Սակայն` Մարտ 2011-էն սկսեալ, երկրիս տարածքին զարգացող դէպքերը ալեկոծեցին նաեւ սուրիահայութիւնը: Մեր դիմաց այս անգամ կը բացուէր սուրիահայութեան հասնելու խնդիրը: Հ.Յ.Դաշնակցութիւնը նախաձեռնողը եղաւ «Սուրիահայութեան Շտապ Մարմնի» ստեղծման եւ` անդրանիկ նուիրատուն, Հայաստանի մէջ «Օգնի՛ր Եղբօրդ» ծրագրին եւ Սփիւռքի տարածքին օժանդակութեանց կազմակերպման գործին:
Ի տես ստեղծուած տագնապին, Սուրիոյ ժողովրդային մեր զանգուածները ենթարկուեցան անապահովութեան, բռնարարքներու, նիւթական մեծ կորուստներու, տնտեսական եւ հոգեբանական բեկումի: Ազգային թէ անհատական կառոյցներ եւ հաստատութիւններ նոյնպէս ենթարկուեցան կեղեքումի եւ քանդումի: Տուինք նահատակներ եւ անմեղ զոհեր, ծայր առաւ գաղթի ջլատող երեւոյթ:
Հակառակ տիրող բոլոր իրադարձութիւններուն անհրաժեշտ է հաստատել թէ.
-
1.- Սուրիահայերը կը մնան Սուրիոյ ժողովրդային հիւսուածքի անբաժան մէկ բաղադրիչը:
2.- Անհրաժեշտ է տէր կանգնիլ Սուրիոյ հողային եւ ժողովրդային ամբողջականութեան:
3.- Ջատագովն ենք Սուրիոյ մեր ժողովրդավարական կարգերու զարգացման եւ ամրապնդման:
4.- Կը հաւատանք ժողովրդային բոլոր խաւերու մասնակցութեամբ, երկխօսութեան ճամբով լուծել առկայ տագնապը` հեռու մնալով բռնարարքներէ:
5.- Դէմ ենք արտաքին այն միջամտութիւններուն, որոնք կը հրահրեն տագնապը, կը խաթարեն համակեցութիւնը եւ երկրի ամբողջականութիւնը:
6.- Յարգանքով կը խոնարհինք Սուրիական հայրենիքին համար իրենց արիւնը նուիրաբերած բոլոր նահատակներու յիշատակին:
Սուրիահայութեան տագնապը բարդացնող եւ ղեկավարման ու ծառայութեան գործին լծուած մարմիններու նուիրական աշխատանքը խաթարող ու մեր յոգնաբեկ ժողովուրդին կեանքը ալեկոծող երեւոյթ է նաեւ, ապատեղեկատուութիւնը:
Մեր ժողովուրդը հրաւիրուած է զգօն ըլլալ նման երեւոյթներու նկատմամբ, համախմբուելու իր սուրիահայ կառոյցներուն շուրջ, միասնական ճիգերով յաղթահարելու տագնապն ու հետեւանքները:
Ի տես սուրիահայութեան տագնապի շրջանցման մեր ճիգերուն, սուրիահայ համայնքներու եւ կազմակերպութիւններու համախումբ աշխատանքին, ինչպէս նաեւ մեր հարիւրաւոր երիտասարդներու անձնուրաց եւ նուիրական գործին: Կը հաւատանք, որ հայավայել կերպով կը շրջանցենք այս տագնապը, կ՛ամոքուին մեր ցաւերը եւ փորձառութեամբ հարստացած կը շարունակենք մեր գոյերթը:
Այս առթիւ պաշտօնապէս մեր շնորհակալութիւնը կը յայտնենք Հայաստանի պետութեան եւ ժողովուրդին, կազմակերպութիւններուն, միութիւններուն եւ անհատ բարերարներուն, որոնք չզլացան իրենց պատուաբեր ներդրումը կատարելու սուրիահայութեան օժանդակութեան բոլորանուէր գործին:
Մնալով միշտ` պատնէշի վրայ իր 122-ամեայ երթով ու նորանոր իրագործումներու խոստումով, Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնը պիտի շարունակէ մնալ, մեր խաւար ճանապարհներու լուսաւոր փարոսը, հայու մարտունակ ոգիի վերընձիւղման դարբնոցը եւ հայ ժողովուրդի անկատար տենչերու իրականացման ռահվիրան:
«ԳԱՆՁԱՍԱՐ», 29 Յունուար 2013