Թուրքիայում հայ կանանց հանդեպ իրականացվող բռնությունների և սպանությունների, հայահալած քաղաքականության գլխավոր պատասխանատուն ամենաառաջին հերթին Թուրքիայի իշխող ուժն է, այս մասին այսօր, փետրվարի 12-ին «Հենարան» մամուլի ակումբում լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարել է ՀՅԴ Բյուրոյի Հայ դատի եւ քաղաքական հարցերի գրասենյակի պատասխանատու Կիրո Մանոյանը:
Թուրքիայում հայ կանանց նկատմամբ բռնությունները և հայատյացության դրսևորումները երիտթուրքական քաղաքականության շարունակությունն են: «Սա նույն գաղափարախոսությունն է, որը փաստորեն շարունակվում է երիտթուրքերի օրերից»,-ասել է Կիրո Մանոյանը:
«Նման բռնություններին արձագանքել է միայն ոստիկանությունը՝ այն էլ ներկայացնելով որպես գողություն, իսկ իշխանությունը ոչ մի բառ չի ասել այդ մասին: Այո՛, պարզ է, որ ոստիկանությունն ամեն ինչ անում է հանցագործներին բացահայտելու համար, բայց կարևորն այստեղ իշխանությունն է, որը ոչ մի կերպ չի արձագանքում այդ դեպքերին:
«Ստամբուլի Սամաթիա թաղամասում վախի մթնոլորտ է տիրում եւ ճնշումներ հայ համայնքի նկատմամբ: Հարկավոր է ընդգծել, թե նման միջադեպերի պատվիրատուն միանշանակ Թուրքիայի իշխանությունն է: Ոմանք սա կապում են Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի նախօրեին իշխանության հովանավորությամբ ստեղծվող հակահայ մթնոլորտի հետ: Ինչևէ, սա մտահոգիչ է, ոչ մի հայ այսօր Թուրքիայում չի կարող անվտանգ ապրել»,- շեշտել է Կիրո Մանոյանը:
Նա նշել է նաեւ, որ բացի Ստամբուլում լույս տեսնող հայկական թերթերի հրապարակումներից՝ մենք այստեղ պետք է պարբերաբար բարձրացնենք խնդիրը և թույլ չտանք, որ նման դեպքերը շարունակական բնույթ կրեն. «Պետք է հնարավորինս շատ բարձրաձայնենք, չեմ ասում՝ ծեծենք ու սպանենք հանցագործներին, բայց որ պատասխանատուն իշխանությունն է՝ դա փաստ է, և մենք չպետք է լռենք: Հասարակ մի բան ասեմ՝ այն մարդը, ով Հրանտ Դինքին մեղադրում էր, այսօր դարձել է մարդու իրավունքների պաշտպան, իսկ դա արդեն խոսուն փաստ է»:
Բանախոսը համաձայն է այն տեսակետի հետ, որ այսօր Թուրքիայում հայ կանանց հանդեպ իրականացվող հալածանքները կապված են Ցեղասպանության տարելիցի հետ: Մանոյանը, որպես դրա ապացույց, մատնանշել է այն հանգամանքը, որ Թուրքիայի հայաշատ համայնքներում, Թուրքիայի ամենատարբեր փողոցներում ավելացել է Էնվերի և Ցեղասպանություն իրականացրած այլոց արձանների, նրանց անունները կրող փողոցների թիվը՝ այն դեպքում, երբ հայերն անցնում են այդ փողոցներով կամ ապրում են հենց այդ փողոցներում»:
Կիրո Մանոյանը դրական է գնահատել հայկական կողմի նախապատրաստական աշխատանքները՝ նվիրված ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին, սակայն ընդգծել, որ չպետք է երկրի նախագահն օգտագործեր «Ցեղասպանությո՞ւն, թե՞ Մեծ եղեռն՝ ի՞նչ տարբերություն» արտահայտությունը. «Նման սխալներ չպետք է թույլ տալ, վերջիվերջո՝ երկրի նախագահն է, իսկ դրա արձագանքը մենք լսեցինք նույնիսկ Վաշինգտոնից»:
Կիրո Մանոյանն անդրադառնալով ադրբեջանցի գրող Աքրամ Այլիսլիի հասցեին հնչող սպառնալիքներին, ով համարձակվել էր հայերի մասին լավ բաներ գրել, ասել է,- «Ադրբեջանի իշխանությունները նման գործողություններով փորձում են հասարակության եւ բնակչության ուշադրությունը շեղել ներքին խնդիրներից: Միջազգային լրատվամիջոցները եւս սկսել են ուշադրություն դարձնել այդ հարցին: Շատ կարեւոր է հաշվի առնել այն, որ Ադրբեջանը միայն ցույց է տալիս, թե արհամարհում է միջազգային հանրությանը, իրականում միջազգային կարծիքը զգալի ազդեցություն ունի Ադրբեջանի վրա՝ հատկապես Հունգարիայի իշխանությունների հետ ամոթալի գործարքի հետեւանքով ստեղծված իրավիճակից հետո»:
Նա նաեւ նշել է, որ անվտանգության համակարգերի պատասխանատու ԱՄՆ-ի ներկայացուցիչների կողմից Ադրբեջանը ճանաչվել է ժողովրդավարության այնքան դեֆիցիտ ունեցող երկրներից, որ հետագայում դա կարող է դառնալ երկրում իրադրության ապակայունացման պատճառ:
Ինչ վերաբերում է՝ Հայոց ցեղասպանության մասին նկարահանվող ֆիլմին, Մանոյանը նկատել է, որ այն իրատեսական չի թվում: «Լուրջ բան չեմ տեսնում: Կարող է դա շատ ազդեցիկ ֆիլմ լինի, սակայն դրսևորումը ճիշտ պետք է լինի»,- ասել է նա նշելով, որ պետք է հարցին ըմբռնումով մոտենալ: «Պետք է զոհը և կարիճը նույն սեղանի վրա չդնել, որովհետև թուրքական կողմն արդեն փորձում է ֆիլմը խեղաթյուրել»,- ավելացրել է նա:
«Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին ընդառաջ Հայաստանը պետք է ճիշտ քայլեր ձեռնարկի և մտածված գործի: Թուրքական իշխանությունները մի բան ասում են, հետո այլ բան իրականացնում: Հայաստանը պետք է միասնական հանդես գա բոլոր հարցերում»,- հավելել է բանախոսը հստակեցնելով, որ Հայոց ցեղասպանության 100- ամյակին ընդառաջ Թուրքիան շատ ակտիվ աշխատում է:
«Թուրքիայի մոտ նկատելի է անհանգստություն: Հայոց ցեղասպանության 100 -ամյակի նախօրեին, անկախ նրանից, թե ինչ կլինի այդ օրը, այնուամենայնիվ, հարցին պետք է լուծում տրվի: Դա պահանջում է ոչ միայն պատմությունը, այլև քաղաքականությունը»,- շեշտել է է նա:
Այս հարցի կապակցությամբ հետևողականություն պետք է ցուցաբերի ոչ միայն Հայաստանը, այլև ԵՄ-ը, որը ևս պետք է լուրջ քայլեր ձեռնարկի այս ուղղությամբ. «Պետք է ԵՄ-ը ևս խստություն ցուցաբերի, որ առանց ինչ-որ բան անելու Թուրքիան ԵՄ անդամ չդառնա»,- ավելացրել է բանախոսն ընդգծելով, որ Թուրքիայի նկատմամբ պետք չէ ներողամտություն ցուցաբերել, քանի որ թուրքական իշխանություններն անում են ամեն ինչ, որպեսզի դառնան ԵՄ ամդամ պետություն:
Կիրո Մանոյանն անդրադառնալով Ֆրանսիայի կողմից մշակված ` Հայոց ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնող նոր օրինագծին նշել է, որ այդ օրինագիծը մշակվել է ընդդիմադիրների կողմից, որն արդեն խոստումնալից է թվում:
«Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների խորհուրդը, որի կազմում են նաև ՀՅԴ-ն ու Հայ Դատի հանձնախումբն արդեն ասել է, որ այդ պատգամավորը (Վալերի Բուայեն) պատրաստվում է նման նախագիծ ներկայացնել: Իրենք մտահոգություն հայտնեցին, թե այդ նախագիծը պետք է ներկայացվի ընդդիմության կողմից, որպեսզի չքաղաքականացվի հարցը և մեծամասնությունը մերժի, թե ընդդիմությունն է ներկայացրել: Սակայն իրենք շեշտում են նաև, որ հավատում են Ֆրանսիայի նախագահ Օլանդին ու այն հայտարարությանը, որ իր խոստումն անպայման կատարելու է: Օրինագիծը նաև ներկայացնելու են իշխող կուսակցությանը և Խորհուրդն աշխատում է այդ ուղղությամբ»,- հավելել է նա նշելով, որ Օլանդի շրջանակներում ևս կքննարկի այն: «Սա հաշվի կառնի նաև Սահմանադրական խորհուրդը»:
Բանախոսը չի կարծում, թե օրինագիծը ևս կարժանանա նախորդ օրինագծի բախտին. «Նախորդ օրինագիծը թեև չընդունվեց, սակայն վատ բախտի չարժանացավ: Այն քննարկվեց խորհրդարանի երկու պալատներում 10 ժամից ավելի և ի վերջո որդեգրեցին այն: Մտահոգիչն այն է, որ հարցը քաղաքականացվի, և վերածվի մեծամասնության ու փոքրամասնության միջև մրցակցության, ոչ թե, ըստ էության, բանաձևի: Հույս ունեմ, որ հեղինակի հետ կգան ինչ-որ համաձայնության, որպեսզի հարցն ավելի բարվոք շարունակություն ունենա»,- ասել է նա:
